I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

8-§. NOTEKIS  HARAKATDA  TEZLIK
O‘rtacha tezlik
Tekis harakat qilayotgan jism istalgan t
1
, t
2
, t
3
, . . . , t
n
 vaqt oraliqlarida mos 
ravishda s
1
, s
2
, s
3
, . . . , s
n
  yo‘lni bosib o‘tgandagi tezligi o‘zgarmas qiymatga 
ega bo‘ladi:
υ  = 
s
1
     
= 
s
2  
= 
s
3  
= ... = 
s
n  
= const,
bunda «const» o‘zgarmas qiymatni ifodalovchi belgi. Lotinchada constantus – 
o‘zgarmas, doimiy ma’nolarini anglatadi.
s = 15 km
υ, km/soat
60
30
0
0,2
0,1
t, soat
a
30-rasm. Avtomobil 
harakatining tezlik (a) va 
yo‘l (b) grafiklari
s, km
t, soat
0          0,1       0,2
12
6
b
(1)
t
1
t
2
t
3
t
n

---

35
II bob. To‘g‘ri chiziqli harakat
Tevarak-atrofimizdagi jismlar, asosan, notekis harakat qiladi. Masalan, bir 
manzildan  chiqqan  avtomobil  yarim  soat  mobaynida  35  km  masofani  o‘tgan 
bo‘lsin. Avtomobil yo‘lda turli tezlikda yurib, yo‘lning ayrim qismlaridagina 
bir xil tezlikda harakat qiladi (31-rasm). Avtomobilning harakati butun yo‘lga 
nisbatan notekisdir.