I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

1. Bir xil tezlikda harakatlanayotgan jismlardan birining massasi 
qancha katta bo‘lsa, uning urilish zarbi shuncha katta bo‘ladi.
2. Harakatlanayotgan jismning tezligi qancha katta bo‘lsa, uning 
urilish zarbi shuncha katta bo‘ladi.
Demak,  jism  harakatini  tavsiflash  uchun  jism  massasi  va  uning  tezligini 
alohida tarzda emas, balki ularni birgalikda qarash kerak. Shu maqsadda 
jism impulsi  degan  fizik  kattalik  kiritilgan. 
Jism massasi bilan uning tezligi ko‘paytmasiga teng kattalik jism 
impulsi  (yoki harakat miqdori) deb ataladi.
 p
→
 = m
→
υ. 
 
   (2)
Xalqaro birliklar sistemasida jism impulsining birligi kg · m bo‘ladi. 
1  kg · m  li  impuls  –  bu  1  m  tezlik bilan harakatlanayotgan 1 kg mas­
sali  jismning impulsi.
Tezlik vektor kattalik bo‘lgani sababli jism impulsi ham vektor katta­
likdir. Uning yo‘nalishi tezlikning yo‘nalishi bilan bir xil bo‘ladi. 

---

133
VI bob. Impulsning saqlanish qonuni