I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

24­§. ELASTIKLIK KUCHI
Deformatsiya
Agar jismga tashqi kuch ta’sir etsa, jismni tashkil etgan zarralar bir-bi-
riga  nisbatan  siljishi  va  ular  orasidagi  masofa  o‘zgarishi  mumkin.  Nati-
jada zarrachalar orasidagi o‘zaro ta’sir kuchlari (tortish va itarish)ning 

---

89
IV bob. Harakat qonunlari
muvozanati buziladi. Agar kuch ta’sirida ular 
orasidagi masofa ortgan bo‘lsa, tortishish kuchlari 
ustunlik qiladi. 
Va  aksincha,  masofa  kamaygan  bo‘lsa,  ita rish 
kuchlari  ustunlik  qiladi.  Natijada  jismning  turli 
nuqtalarida noldan farqli ichki kuchlar paydo bo‘la-
di.  Ichki  kuchlar  yig‘indisi  Nyutonning  uchinchi 
qonuniga asosan tashqi qo‘yilgan kuchga teng va 
unga qarama-qarshi yo‘nalgandir (77-rasm).  
Jismga kuch bilan ta’sir etilsa, ular cho‘zilishi, 
siqilishi, egilishi, siljishi yoki buralishi mumkin. 
Ba’zi jismlarda bunday xususiyat yaqqol kuzatiladi. Masalan, tashqi kuch 
ta’sirida rezina yoki prujina cho‘zilishi, siqilishi, buralishi yoki egilishi 
mumkin.