I-bob. Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari. I modda miqdori.(mol)

I. 4. Kimyoviy formula bo’yicha hisoblash
a) Moddalardagi elementlarning massa nisbatini aniqlash
K₂SO₄ dagi elementlarning massa nisbatini toping.
Yechish: 1) kaliy sulfat tarkibidagi har bir atomning molekulyar massasini topamiz.
K = 2*39 = 78
S = 32
O = 4*16 = 64
2) endi har bir element atomining massasini eng kichik massaga ega bo’lgan element atomi massasiga bo’lib chiqsak massa nisbat kelib chiqadi.
3) eng kichik massaga ega bo’lgan element oltingugurt
K = 78:32 = 2,4375
S = 32:32 = 1
O = 64:32 = 2
4) demak massa nisbati 2,4375:1:2 nisbatda ekan.
N₂O – azot(I)-oksid, NO- azot(II)-oksid, NO₂- azot(IV)-oksid, N₂O₃ – azot(III)-oksid, N₂O₅ – azot(V)-oksid, FeO- temir (II)-oksid, Fe₂O₃ - temir (III)-oksid, Fe₃O₄ - temir qo’shoksid, H₂Cr₂O₇ – biaxromat kislota, H₂CrO₄- xromat kislota, H₃PO₄ – ortofosfat k-ta, H₃PO₃- fosfit kislota, HPO₃- metafosfat k, H₄P₂O₇-pirofosfat k, Cr(OH)₂- xrom (II)-gidroksid, Cr(OH)₃- xrom(III)- gidroksid, Fe(OH)₂- temir (II) gidroksid, Fe(OH)₃- temir(III)- gidroksid, NaHCO₃- natriy gidrokarbonat (ichimlik soda), CuSO₄- mis(II)-sulfat, KMnO₄- kaliy permanganat, K₂Cr₂O₇- kaliy bixromat, (NH₄)₂Cr₂O₇- ammoniy bixromat
b) Moddalarning foiz tarkibini hisoblash
K₂SO₄ ni foiz tarkibini hisoblang.
Yechish: 1) kaliy sulfatning molekulyar massasini topamiz.
Mr = (2*39)+32+(4*16) = 174 ga teng ekan.
2) endi foiz tarkibini topish formulasiga qo’yamiz. Buning uchun har bir element massasini shu birikma molekulyar massasiga bo’lib 100 ga ko’paytirsak foiz tarkibi kelib chiqadi. C % = : shu formulaga qo’yamiz.
C%_Kaliy = ∙ 100 = 44,83 % kaliy
C%_oltingugurt = ∙ 100 = 18,39 % S
C%_kislorod = = ∙ 100 = 36,78 % O₂
3) demak foiz tarkibi 44,83 % K: 18,39 % S: 36,78 % O₂
N₂O – azot(I)-oksid, NO- azot(II)-oksid, NO₂- azot(IV)-oksid, N₂O₃ – azot(III)-oksid, N₂O₅ – azot(V)-oksid, FeO- temir (II)-oksid, Fe₂O₃ - temir (III)-oksid, Fe₃O₄ - temir qo’shoksid, H₂Cr₂O₇ – bixromat k
H₂CrO₄- xromat kislota, H₃PO₄ – ortofosfat k-ta, H₃PO₃- fosfit kislota, HPO₃- metafosfat k, H₄P₂O₇-pirofosfat k, Cr(OH)₂- xrom (II)-gidroksid, Cr(OH)₃- xrom(III)- gidroksid, Fe(OH)₂- temir (II) gidroksid, Fe(OH)₃- temir(III)- gidroksid, NaHCO₃- natriy gidrokarbonat (ichimlik soda), CuSO₄- mis(II)-sulfat, KMnO₄- kaliy permanganate, K₂Cr₂O₇- kaliy bixromat, (NH₄)₂Cr₂O₇- ammoniy bixromat