|
2.2.Iste'mol qilish funktsiyasi
Iste'mol funktsiyasi yoki Keyns iste'moli funktsiyasi - bu umumiy iste'mol va yalpi milliy daromad o'rtasidagi funktsional bog'liqlikni ifodalovchi iqtisodiy formula. U britaniyalik iqtisodchi Jon Maynard Keyns tomonidan taqdim etilgan bo'lib, u ushbu funktsiyadan yalpi iste'mol xarajatlarini kuzatish va bashorat qilish uchun foydalanish mumkinligini ta'kidlagan.
1:42
Iste'mol qilish funktsiyasi Iste'mol funktsiyasini tushunish
Klassik iste'mol funktsiyasi iste'mol xarajatlari to'liq daromad va daromadning o'zgarishi bilan belgilanishini anglatadi. Agar rost bo'lsa, vaqt o'tishi bilan yalpi ichki mahsulot (YaIM) o'sib borgan sari yalpi jamg'arma mutanosib ravishda oshishi kerak. G'oya mavjud daromad va iste'mol xarajatlari o'rtasidagi matematik aloqani yaratishdir, ammo faqat umumiy darajalarda.
Iste'mol funktsiyasining barqarorligi qisman Keynsning psixologik iste'mol qonuniga asoslanib, ayniqsa investitsiyalarning o'zgaruvchanligi bilan solishtirganda, Keyns makroiqtisodiy nazariyasining asosi hisoblanadi. Keynslardan keyingi ko'pchilik iste'mol funktsiyasi uzoq muddatli istiqbolda barqaror emasligini tan olishadi, chunki daromad o'sishi bilan iste'mol usullari o'zgaradi.
Iste'mol funktsiyasini hisoblash
Iste'mol funktsiyasi quyidagicha ifodalanadi:
C = A + MD MD: C = iste'molchi xarajatlariA = avtonom iste'molM = iste'mol qilish uchun marjinal moyillik
Taxminlar va oqibatlari
Keyns ta'limotining aksariyati ma'lum bir aholi sarflaydigan yoki yangi daromadlarni tejaydigan chastota atrofida. Keynsning sarf-xarajatlarga va yalpi talabga yo'naltirilganligi uchun multiplikator, iste'mol qilish funktsiyasi va iste'mol qilinadigan chekka moyillik muhim ahamiyatga ega.
Iste'mol funktsiyasi barqaror va statik deb qabul qilinadi; barcha xarajatlar passiv ravishda milliy daromad darajasi bilan belgilanadi. Keyns "investitsiya" deb atagan tejamkorlik masalasi ham xuddi shunday emas, chunki davlat sarf-xarajatlari bilan adashtirmaslik kerak, Keyns ko'pincha sarmoya deb ta'riflangan boshqa tushuncha.
Modelning yaroqliligi uchun iste'mol funktsiyasi va mustaqil investitsiyalar milliy daromadlar muvozanatga erishish uchun etarlicha uzoq turishi kerak. Muvozanat sharoitida biznes va iste'molchilarning taxminlari bir-biriga mos keladi. Mumkin bo'lgan muammolardan biri shundaki, iste'mol funktsiyasi daromadlar va boylik taqsimotidagi o'zgarishlarni hal qila olmaydi. Bu o'zgarganda, avtonom iste'mol ham, iste'mol qilishning eng yuqori darajasi ham o'zgarishi mumkin.
Vaqt o'tishi bilan, boshqa iqtisodchilar Keynsning iste'mol funktsiyasiga o'zgarishlar kiritdilar. Yoshi kattaroq, ishbilarmonlik funktsiyasini o'zgartirish uchun bandlik mavhumligi, qarz olish chegarasi yoki hatto umr ko'rish davomiyligi kabi o'zgaruvchilarni kiritish mumkin.
Masalan, ko'pgina standart modellar Franko Modigliani tomonidan ilgari surilgan iste'molchilarning xulq-atvori nazariyasi bilan bog'liq. Uning modeli daromadlar va likvid pul qoldiqlari odamning iste'mol qilish darajasiga qanchalik ta'sir ko'rsatishi asosida tuzatishlar kiritdi. Ushbu faraz kambag'al odamlar yangi daromadlarni badavlat kishilarga nisbatan yuqori stavkada sarflashlari shart edi.
Milton Fridman "doimiy daromad gipotezasi" deb nomlangan iste'mol funktsiyasining oddiy variantini taklif qildi. Shunisi e'tiborga loyiqki, Fridman modeli doimiy va vaqtincha daromadlarni ajratib turardi. Bu Modigliani-ning umr ko'rish muddatini cheksizgacha kengaytirdi.
Keyinchalik murakkab funktsiyalar soliqlarni, transfertlarni va boshqa daromad manbalarini hisobga oladigan mavjud daromadlarni almashtirishi mumkin. Shunday bo'lsa-da, aksariyat empirik testlar iste'mol funktsiyasining prognozlariga mos kelmaydi. Statistika iste'mol funktsiyasida tez-tez va ba'zan keskin o'zgarishlarni ko'rsatadi. Istе’mol va jamg’arma hajmi hamda unga ta’sir ko’rsatuvchi omillar o’rtasidagi bog’liqlik istе’mol va jamg’arma funktsiyasi dеyiladi. Bu funktsiyalarni bayon etishda klassik iqtisodchilar va kеynschilarning nuqtai nazarlari farqlanadi. Klassik iqtisodchilarning fikriga ko’ra, kishilar o’z mablag’larini qo’shimcha daromad kеltirgan taqdirda jamg’armaga yo’naltirishga harakat qiladilar. Shunga ko’ra, banklarning rеal foiz stavkasi qanchalik yuqori bo’lsa, ularning jamg’armaga qiziqishlari shu qadar kuchli bo’ladi, ya’ni jamg’arma rеal foiz stavkasining o’sib boruvchi funktsiyasi hisoblanadi. Aholi daromadlari istе’mol va jamg’arma mablag’larining yig’indisidan iborat ekan, rеal foiz stavkasining o’sishi bilan istе’mol pasayib, jamg’arma esa ko’payib boradi. Boshqacha aytganda, klassik iqtisodchilar fikriga ko’ra istе’mol rеal foiz stavkasining pasayib boruvchi funktsiyasi hisoblanadi.
XULOSA Iste'mol, iste'mol funktsiyasi - zamonaviy iqtisodiy nazariya eng muhim atamalardan biri. uning ichki mohiyatini juda muhim tafovutlar tushunishga muddatli qo'rg'oshin oqlanishimiz uchun turli yondashuvlar. jamg'arma va iste'mol vazifalari, uning turli talqinlar bir bozor iqtisodiyotining mohiyatini tushunish uchun juda muhim ahamiyatga ega. har qanday xizmat moddiy tovarlar sotib olish va iste'mol - iste'mol eng keng tarqalgan shakli bu davlat sarf miqdori, asosiy maqsadi deb hisoblanadi yilda. Bu juda muhim nuqta bu tovar va xizmatlar individual va kollektiv moddiy va ma'naviy ehtiyojlarini qondirish uchun faqat ishlatiladi, deb ham bo'ladi. Iste'mol, iste'mol funktsiyasi tejash funktsiyasi bilan juda yaqin munosabatda bo'lgan. U, o'z navbatida, hech narsa emas, lekin, bu vaqtning o'zida qo'llanilmagan natijasida daromad ma'lum faoliyati doirasida va yomg'ir, bir kun uchun bir deb atalmish xavfsizlik yostiq hisoblanadi. Shu bilan birga, ba'zi tejash investitsiya qilish bir vaqtning o'zida o'girilib, turli loyihalarda fuqarolar tomonidan investitsiya mumkin. Bu iste'mol, investitsiyalar va tejash kabi iqtisodiyotning elementlar ta'siri va o'zaro bo'lib, XX va XXI asrlar olimlar va iqtisodchilarning band asosiy muammolardan biri hisoblanadi. Alohida o'rni D. Keynes ish o'ynadi. D. Keynes'in yigirmanchi asr iqtisodiy fanida eng muhim ko'rsatkichlardan biri hisoblanadi. neo-klassik nazariyasi bir maxsus maydon topmoq uchun ishlatiladi "Keynesyenizmi'nin" - makroiqtisodiy muammolar turli nazariy asoslashga qo'shgan hissasi milliy va xalqaro mukofotlar bir qator, shuningdek, maxsus muddat ko'rinishini ko'rdi. Keynesyen iste'mol funktsiyasi - faqat uning neoklasik tushunchasi qoidalariga biridir. Uning mohiyati aslida har qanday bozor tizimi apriori beqaror uchun, bir tomondan, va, boshqa tomondan - Biz faol kerak deb hukumat siyosatini tizimida tartibga solish va aralashuvga. talabni rag'batlantirish, olim, davlat imkon qadar tezroq inqirozni bartaraf imkoniyatiga ega, uning ishida ta'kidladi. Bu holatda iste'mol, saqlash va investitsiya o'yin, juda muhim roli.
Do'stlaringiz bilan baham: |
