I bob. Futbolchilarning egiluvchanlik va chakkonlik sifat-larini takomillashtirishda gimnastikaning o’rni

1-rasm. Aralash osilishlar
Qo‘llarni yoyib bajariladigan mashqlarni belgilash atamalari u yoki bu harakat amalining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda hosil qilinadi: o‘mbaloq oshib turish, qo‘llarni oldinga yoki orqaga yoyib turish, qo‘llarni bukkan holda turish, o‘ng (chap) yoki ikkala qo‘l bilan turish va b.q.
Sakrashlarni belgilash atamalari – tananing uchlik fazasidagi xolatiga bog‘liq ravishda: oyoqlarni yoyib sakrash, oyoqlarni egib burchak yoki yonbosh bilan aylanib, salg‘to sakrash kabi belgilanadi.
Atamalar umumiy, asosiy va qo‘shimcha atamalarga bo‘linadi.
Umumiy atamalar mashqlarning alohida guruhlarini, umumiy tushunchalar va boshqalarni tahriflash uchun qo‘llaniladi. Masalan, erkin, saflanib, umumiy rivojlantiruvchi, amaliy mashqlar.
Asosiy (konkret) atamalar mashqlarning ma’nosi belgilarini aniq ifodalash imkonini yaratadi: turish, tushish, aylanish, osilish, tayanish, sakrash, egilish, hamla qilish, tizzani egib o‘tirish.
Qo‘shimcha atamalar asosiy atamalarni aniqlashtiradi va harakatning yo‘nalishini, bajarish usulini, tayanch shartlarini ko‘rsatadi egilgan holda, yoy shaklida, umbaloq oshib, qo‘llarni orqaga yoygan holda turish va b.q.
Harakatning (mashqning) nomi odatda bajarilayotgan harakatning mohiyatini ifodalovchi asosiy atamadan hamda harakatning xususiyatini yoki uslubini, ketma-ketligini aniqlashtiruvchi qo‘shimcha atamadan iborat bo‘ladi.
Masalan, qo‘llar va oyoqlar bilan bajariladigan harakatlar fazodagi joylashuvidan qathiy nazar tanaga nisbatan qo‘llaniladi. Bunda qo‘llar bilan qilinadigan harakatlar bir-biridan farqlanadi: bir vaqtda, navbatma-navbat va ketma-ket, shuningdek, bir xil nomli, parallel, simmetrik va nosimmmetrik. Qo‘l, oyoq, tana bilan bajariladigan aylanma harakatlar (300⁰ gacha “doira”, 360⁰dan kamrog‘i – “yoy”) deb ataladi.
Harakatlarning yo‘nalishini boshidan aniqlab olish qabul qilingan. Akrobatik mashqlar va gimnastik snaryadlar bilan bajariladigan mashqlar uchun o‘z atamalaridan foydalaniladi.