I-bob. Fayllarni arxivlash va kompyuter viruslaridan saqlanish. Arxivlash dasturlari va ularning turkumlanishi. Reja

Tabiiy tizim – boshqarish qurilmasi tabiat tomonidan yaratiladi (masalan, DNK moddasi, odam miyasi).

Avtomatlashtirilgan tizim – boshqarish vazifalarining bir qismi avtomatga berilgan bo’lib, xulosani inson chiqaradi.

Avtomatik tizim – barcha boshqarish jarayonlari avtomatga berilgan.

Maqsadga yo’naltirilgan boshqarishning vazifasi tizimni bir holatdan boshqa – yangi holatga o’tkazishdan iborat. Bu o’tkazish ko’p vaqt, mehnat, modda yoki energiyani sarf qilish orqali amalga oshirilishi mumkin.
Boshqarish obyekti, boshqariluvchi dinamik tizim sifatida turli – tuman tabiatli to’plamlar, jumladan, jonli mavjudot, o’simliklar to’plamini o’z ichiga olishi ham mumkin. Boshqarish obyektlari sifatida faoliyati ma’lum maqsadga erishishga mo’ljallangan kishilar jamoasi olinishi mumkin. Masalan, rejalashtirish, ta’minot, moliya, transport, aloqa, savdo xizmatlarini yo’lga qo’yish tashkilotlari boshqarish obyektlaridir.
Boshqarish tizimlarining barchasida quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:

• 
  Boshqariladigan obyekt yoki undagi qismlarning holati haqida dastlabki axborot (ma’lumotlar) yig’iladi;
  
• 
  Keyinchalik foydalanish yoki aniq bir muddatga saqlab qo’yish uchun bu axborot tizimlashtiriladi;
  
• 
  Bir joydan ikkinchi joyga uzatish uchun axborotni qayta ishlash (kodlash, shifrlash, yozish va hk) amalgam oshiriladi;
  
• 
  Kodlangan axborot mo’ljallangan joyga jo’natiladi va shifri ochiladi;
  
• 
  Boshqaruv buyruqlari ishlab chiqiladi va ular amalga oshiriladi.
  

Agar tizimni bir holatdan boshqa - yangi holatga o’tkazish, ya’ni boshqarish mobaynida eng kam vaqt va mehnat yoki eng kam miqdordagi narsa va energiya sarflansa, bu jarayonga optimal boshqarish deyiladi.
Teskari aloqali tizimlar juda keng ko’lamda qo’llaniladi. Teskari aloqa prinsipi harakatdagi poyezd yoki samalyot tezligini, turbinaning aylanishini va shu kabilarni bir me’yorda ushlab turishini ta’minlaydi. Tirik organizm normal yashashi uchun bir qator fiziologik parametrlar ma’lum chegarada bo’lishi kerak. Bunday fiziologik parametrlarning turg’un bo’lishi ham teskari aloqa yordamida amalgam oshiriladi. Teskari aloqadan foydalanishga doir yana bir misol. Teleskop maxsus mexanizm yordamida shunday harakatlanadiki, yulduz har doim teleskopning optik maydoni markazida turadi, go’yo teleskop osmonda harakatlanayotgan yulduzni “kuzatib boradi”. Bunda yorug’likni markazning chap va o’ng tomonidan qabul qiluvchi ikkita fotoelement datchik xizmatini o’taydi. Agar teleskopning harakati osmondagi yulduz harakatidan orqada qolsa, ta’sir optic maydon markazidan chetga suriladi. Bu fotoelementga ta’sir etadi va elektromatorga signal yuboriladi. Teleskop harakati tezlashadi. Agar teleskop tezroq harakatlansa, yulduz tasviri optic markazdan boshqa tomonga suriladi va boshqa fotoelementga ta’sir etadi. Yana elektromator mos signal oladi va teleskop harakati sekinlashadi. Shunday qilib, yulduzdan kelayotganyorug’lik teskari aloqa yopiq zanjirining qismiga aylanadi. Bu teskari aloqaning tashqi tutashishi namunasidir.