I bob. Bozor muvozanati Muvozanat narxi va muvozanat hajmi

2.3 Almashishdan umumiy foyda
O'rnatilgan bozor muvozanati sotuvchilarga ham, xaridorlarga ham birjadan qo'shimcha va o'zaro foyda olish imkoniyatini beradi. Bu muvozanat narxini belgilashning ijtimoiy foydasi. Ushbu qoidaga aniqlik kiritish uchun yangi toifalarni - iste'molchilarning qo'shimcha foydasi (iste'molchilarning ortiqcha), qo'shimcha ishlab chiqaruvchilarning foydalari (ishlab chiqaruvchilarning profitsiti), ayirboshlashning umumiy foydalarini joriy qilish kerak.
Talab egri chizig'i iste'molchining ma'lum miqdordagi tovar uchun to'lashga tayyor bo'lgan maksimal narxini ko'rsatadi. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, agar iste'molchi X mahsulotining Q _K birliklarini sotib olishni istasa (quyida rasm), unda talab jadvaliga muvofiq, u ushbu miqdordagi mahsulotni birlik uchun P _k narxida to'lashga tayyor . Biroq, raqobat munosabatlari hukmron bo'lgan bozorda ma'lum bir tovarning har qanday miqdorini faqat bozor narxida, ya'ni bozor tomonidan "belgilab qo'yilgan" narxda sotib olish mumkin. Bizning holda - bu R _E . Rasmda ko'rib turganingizdek, R _K > R _E , ya'ni bozor narxi iste'mol narxidan past. Shunday qilib, iste'molchi har bir sotib olingan ishlab chiqarish birligi uchun P _k va P _E farqiga teng qo'shimcha foyda oladi (Q _x = Q _{K da} ) va sotib olishning butun hajmi uchun iste'molchining qo'shimcha foydasi bo'ladi. to'rtburchakning maydoni P _F P _K KL. 
Xuddi shunday, siz talablar grafigining SH segmentidagi har qanday nuqta uchun vaziyatni tahlil qilishingiz mumkin. Ushbu segment ko'plab punktlardan iborat bo'lib, ularning har biri uchun iste'molchilarga qo'shimcha foyda miqdorini topish mumkin. Natijada, biz to'rtburchaklar to'plamini olamiz, ularning umumiy miqdori iste'molchining qo'shimcha foydasi (ortiqcha) ning umumiy miqdorini aks ettiruvchi P _E NE uchburchagiga aylanadi . Demak, iste'molchining profitsiti bu iste'molchi mahsulotni sotib oladigan bozor narxi va ushbu mahsulot uchun iste'molchi to'lashga tayyor bo'lgan maksimal narx o'rtasidagi farqdir. Iste'molchilarning ortiqcha qismi ΔP _E NE bilan ifodalanadi , bu tovarning bozordagi narxi (P _E ) va iste'molchi tovarni sotib olishga tayyor bo'lgan maksimal narx o'rtasidagi farqni aks ettiradi , SH talabining egri chizig'i bilan cheklangan. Taqqoslash bo'yicha ishlab chiqaruvchilarning profitsiti kontseptsiyasini shakllantirish mumkin. Ishlab chiqaruvchining ortiqcha qismi - bu mahsulotning joriy bozor qiymati va ishlab chiqaruvchi o'z mahsulotini sotishga tayyor bo'lgan minimal narx o'rtasidagi farq. Ishlab chiqaruvchining profitsiti Δ MR _E E bilan ifodalanadi , bu ME ning etkazib berish egri chizig'i bilan cheklangan tovarlarning bozor narxi (R _E ) va tovarlarni sotmoqchi bo'lgan minimal narx o'rtasidagi farqdir.
Mukammal raqobat bozorida iste'molchi ham, ishlab chiqaruvchi ham foyda ko'radi. Jamiyat tomonidan qabul almashish umumiy foyda, ya'ni, iste'mol summasi va ishlab chiqaruvchining profitsiti, deb belgilangan qilinadi DP _E NE + Δ MP _E E.