I bob. Biografik metodning nazariy muammolari va adabiy portret

“Insonni, uning ma‟naviy olamini kashf 
etadigan yana bir qudratli vosita borki, u ham bo„lsa, so„z san‟ati, badiiy 
adabiyotdir. Adabiyotni insonshunoslik deb, shoir, yozuvchilarni esa inson 
ruhining muhandislari, deb ta‟riflanishi bejiz emas, albatta”
25
 
– deb 
ta‟kidlagan edilar. Badiiy adabiyot ma‟naviyatni oziqlantiruvchi manba sifatida 
o„quvchi-yoshlar dunyoqarashiga juda katta ta‟sir ko„rsatadi. Adib voqealarni 
hayotdan, insonlarning o„zidan olib, unga badiiylik, obrazlilik “libos”ini kiydiradi, 
shu holatda yana kitobxonga qaytarishi hech kimga sir emas. Katta hayot 
zinalarini birma-bir bosib yuqorilayotgan bola uchun, u yashayotgan yurt, mahalla, 
oila, maktab, do„stlar davrasidagi muhit kelajakda qanday inson bo„lishini 
ta‟minlaydi. Biz, adabiyot o„qituvchilari, o„z darslarimizni bolaning badiiy 
tafakkurini, mustaqil fikr yuritish va hayotga bo„lgan qiziqishini oshirishga xizmat 
qiladigan darajaga yetkaza olsak, o„zi o„qiyotgan har qanday matnga ijodkorona va 
tanqidiy nazar bilan qaray oladigan o„quvchini shakllantirsak, oldimizga qo„ygan 
maqsadga bir qadar erishgan bo„lamiz. Xususan, 5-sinfda yozuvchi tarjimayi holi 
25
Karimov I. A. Yuksak ma‟naviyat – yengilmas kuch. –T., Ma‟naviyat , 2008. 134-bet.

---

81 
va darslikda berilgan asarining o„zaro chambarchas bog„liqlikda o„qitilishi bu 
darslarning jonli, qiziqarli va samarali bo„lishini ta‟minlaydi. 
O„quvchilarga yozuvchi hayoti va ijodini o„qitishda, faqatgina darsliklarda 
berilgan ma‟lumotlar bilan cheklanib qolmasdan, qo„shimcha adabiyotlardan 
foydalanish 
yanada 
samarali 
bo„ladi. 
Shu bilan birga, yozuvchining 
avtobiografiyasi va tarjimayi holi bilan tanishtirgan holda tushuntirish esa, ta‟lim 
samaradorligini yuqori darajada ko„tarilishida asosiy omil bo„lib xizmat qiladi. 
Mazkur bitiruv malakaviy ishimizda ana shu samaradorlikni ko„rsatib berishga 
imkon qadar harakat qildik. Birinchi bobda yozuvchi hayoti va ijodini o„rganishda 
biografik metodning ilmiy-nazariy va metodik asoslari haqidagi ma‟lumotlar keng 
va batafsil yoritib berilgan. Shu bilan birga, yozuvchi biografiyasining adabiy 
asarga ko„chishi namumalar orqali yoritib berishga harakat qilingan. 
Ikkinchi bobda yozuvchi ijodini o„rganishda biografik metodning 
ifodalanishi nasr va nazm tipidagi asarlar misolida ochib berishga harakat 
qilingan., jumladan mazkur bobda biografik metodning tahlil namunalari sifatida 
hikoyachilik janrining yorqin vakili Abdulla Qahhor va o„z she‟rlari bilan xalqning 
qalbidan mustahkam o„rin egallagan zabardast shoir Muhammad Yusuflar ijodi 
misolida ko„rsatib berilgan. 
Uchinchi bobimiz ishning amaliyotga tatbiqi deb nomlanib, bunda tajriba-
sinov natijalari va ochiq dars ishlanmasi keltirib o„tilgan. Bob yakunida 
xulosalangan. Ishning yakunida adabiyotlar ro‟yxati va o‟zbekch-inglizcha so‟zlar 
lug‟ati ilova qilingan.

---

82