I bob. Axborot kommunikatsiya texnologiyalari

Toʻxtatish kodlar kombinatsiyasi
. Axborotni qabul qiluvchi abonent 
qurilmasi paketni uzatish tamom boʻlganligi haqida xabardor qilishi uchun xizmat 
qiladi va qabul qilish qurilmasini qabul holatidan chiqarishni taʻminlaydi. Agarda 
oʻz-oʻzini sinxronlash kodi ishlatilsa bu maydon yoʻq boʻlishi ham mumkin. 
Koʻpincha paket tarkibidagi faqat uchta maydonni ajratishadi:

---

72 
Paketni boshlangʻich boshqarish maydoni
(yoki paket sarlavhasi), yaʻni bu 
maydon tarkibi boshlash kombinatsiyasi, qabul qilish va uzatish qurilmalarining 
tarmoq manzili, shuningdek, xizmatchi axborotlardan tashkil topadi. 
 
Paketning axborotlar maydoni 
Paketning oxirgi boshqarish maydoni
(yoki xulosa, treyler), bu maydon 
tarkibiga paketning nazorat sonlari yigʻindisi va toʻxtatish kodlari kombinatsiyasi, 
shuningdek, xizmatchi axborotni ham kiritish mumkin. 
Adabiyotlarda «paket» atamasi oʻrnida «kadr» atamasi ham ishlatiladi. Baʻzi 
hollarda bu ikki atama bir maydonni ifodalaydi, lekin baʻzida kadr paket ichiga 
joylashgan deb ham faraz qilinadi. Bu holda hamma sanab oʻtilgan kadr maydoni 
priambula va toʻxtatish kodlari kombinatsiyasidan tashqari kadrga taalluqli.
Paketga, shuningdek, kadr boshqarish belgisi (priambula oxirida) ham kirishi 
mumkin. Bunday atama Ethernet tarmogʻida qabul qilingan. Lekin har doim esda 
tutish kerakki jismoniy maʻnoda baribir tarmoqdan kadr uzatilmaydi balki paket 
uzatiladi (agarda albatta bu ikki tushunchaga ajratilsa). Aynan kadrni uzatilishi 
emas, balki paketni uzatish tarmoq bandligiga toʻgʻri keladi. 
Tarmoqda uzatuvchi va qabul qiluvchi abonentlar oʻrtasidagi axborot 
almashinishi jarayonida oʻrnatilgan tartibda axborot va boshqarish paketlarini 
almashinuvi roʻy beradi, bu jarayon 
almashinuv protokoli
deb ataladi. Oddiy 
protokol 4.5-rasmda keltirilgan. Bu holatda, aloqa vaqti, qabul qilish qurilmasini 
axborotni olishga tayyorligini soʻrash bilan boshlanadi.
Qabul qilish qurilmasi tayyor boʻlgan holda «tayyor» boshqarish paketini 
javob tariqasida qaytaradi. Agarda qabul qilish qurilmasi aloqaga tayyor boʻlmasa 
rad javobini boshqa boshqarish paketi orqali joʻnatadi. Shundan soʻng, aslida 
axborot uzatish boshlanadi. 
Bu vaqtda har bir qabul qilingan axborot paketiga qabul qiluvchi qurilma, 
axborot olinganligi haqida tasdiqlash paketi bilan javob beradi. Paket xatolik bilan 
uzatilgan holda, qabul qilish qurilmasi qaytadan axborot uzatishini soʻraydi. 
Axborot almashinuv vaqti boshqarish paketi bilan tugaydi, soʻng uzatish qurilmasi 

---

73 
aloqa uzulganlik haqida xabar beradi. Koʻp standart paketlar mavjud, axborot 
uzatishni tasdiqlash bilan (kafolatlangan paket uzatish), shuningdek, tasdiqsiz 
axborot uzatish (kafolatlanmagan paket uzatish) paket turlari bor.