I bob an`anaviy va noan`anaviy o`qitish modellari

2.2. Chizmachilik fanini o’qitishda an`anaviy darsning afzalliklari
Aynan o'sha pedagogik model bolaning hayotini tayyorlashning eng yaxshi usuli sifatida uning aql-zakovati, muammolarni hal qilish qobiliyati, e'tibor va harakat imkoniyatlarini shakllantirishga qaratilgan.
O'qitishning bu turi talaba dunyoni iloji boricha tezroq birlashtirishi kerak, shu bilan mavhum, sxematik va og'zaki bilimlarni beradi degan fikrga asoslanadi.
Uning asosiy nazariyotchilari ta'lim berish aniqlik va mukammallik bilan talabalarga modellarni tanlash va taklif qilishdir, deb ta'kidladilar. Shuning uchun o'qituvchi ushbu ko'rsatmalarga taqlid qilishi va unga moslashishi kerak bo'lgan modellar va bola o'rtasida qo'llanma va vositachi sifatida qaraladi.
An'anaviy kontseptsiya eksternistik va passiv taqlid deb hisoblanadi, chunki o'quvchining vazifasi o'qituvchidan, oiladan, ijtimoiy muhitdan yoki guruhdan olgan ta'sirlarni o'zlashtirish va ko'paytirishdir.
Fikrlashning boshqa oqimlari an'anaviy maktabdan uzoqlashishga intiladi va ularni o'qituvchilarni o'quvchilaridan uzoqlashtiradigan qattiq, juda dinamik bo'lmagan tizim deb biladi. Bundan tashqari, ular buni o'z-o'zidan paydo bo'lishiga yo'l qo'ymaydigan va yangilikni targ'ib qilmaydigan ta'lim amaliyoti deb bilishadi.
An'anaviy pedagogika XVII-XVIII asrlarda Frantsiyada boshlangan. Bu vaqtda maktabni San Ignacio de Loyola boshchiligida Iezuitlar birlashtirdilar.
Ular bilan uning ikkita asosiy asoslari bayon qilindi: xususiy xonada darslar o'tkazish va bilimlarni uzatish uchun talabani doimiy nazorat qilish orqali dunyodan ajralib chiqish.
Ma'rifat bosqichida an'anaviy tendentsiyaning boshqa xususiyatlari, ayniqsa Jon Amos Komenskiy (1592-1670) hissalari bilan birlashtirildi. Ular orasida har bir mavzuga ahamiyatiga qarab har xil vaqt ajratish, o'qitish jarayonida o'qituvchiga asosiy rolni berish va haftalik baholarni olish.
Sanoat inqilobi kelishi bilan ta'lim ham yaratildi. Hukumatlar an'anaviy pedagogik usulda ta'limni ommaviy qilish usulini ko'rdilar, ya'ni ko'plarga bir vaqtning o'zida va ozgina mablag 'sarflaydilar. Ta'lim keyinchalik ayollar va proletarlarga, shuningdek bolalarga nisbatan kengayadi.
Ushbu yillar davomida ta'limning tugatilishi tartibga solinadi, fanni o'rganish til va matematikadan tashqari qo'shiladi. Texnik maktab yangi avlodlarni soha ehtiyojlari uchun yaxshiroq tayyorlash uchun o'rta va universitet darajalarida ham paydo bo'ladi.
Keyinchalik universallik, statizm, xursandchilik va dunyoviylikning ta'limiy ideallari birlashtiriladi. An'anaviy ta'lim standartlashtirish va aksariyat maktablarda qo'llaniladigan ma'lumotnoma tizimi sifatida o'rnatiladi.
- Magistrosentrizm, markaziy figura o'qituvchi.
- Entsiklopedizm, ya'ni o'qish tartib-qoidalaridan ko'ra tarkib uchun ko'proq ahamiyatga ega.
- nazariya va amaliyotni ajratish.
- Og'zaki nutq va passivlik.
- Vertikalizmga moyillik.
- Bu soliq avtoritarizmiga asoslangan, ammo paternalistik.
- Fikrlashning asosiy turi bu chegirma
- mantiqiy va taqlid usullarining ustunligi.
- Intellektualizm tuyg'uga nisbatan aqlga berilgan ahamiyatni hisobga olgan holda.
- affektiv rivojlanishni keyinga qoldirish.
- Bu ijtimoiy rivojlanishning tormozi bo'lishi mumkin.
- Nazariya har doim harakat yoki tajribadan oldin turadi.
- O'z-o'zini tarbiyalashni rag'batlantirish.
- Xotiraga va bilimlarni takrorlashga ahamiyat berish.
- Tajribali tajribalar etishmaydi.
- Xotira va miqdoriy baholash.
- Mashinada o'qitish, qabul qilish yo'li bilan (tashqaridan). Ular idealistik falsafiy asosdan boshlanadi, shuning uchun o'rta asr sxolastikasi usullari taxmin qilinadi. Ular bixeviorizm va pragmatizm ta'siriga ham ega, chunki ular ustozning xohishiga ko'ra talabani tayyorlashga e'tibor berishadi. Istalgan natija shundaki, talaba berilgan bilimlarni takrorlaydi.
Bu o'quvchini uzatadigan va ovqatlantiradigan o'qituvchiga to'liq bog'liq bo'lgan transmisyon pedagogikasi hisoblanadi. Sinflar odatda mazmunli bo'lib, tabiatan og'zaki bo'lib, katta hajmdagi ma'lumotlarni etkazadi.
Tarkibni tanlash, standartlashtirish va tartibga solish talabaga o'zlarining mashg'ulotlarida foydali yoki foydali deb hisoblagan narsalarini kamsitish imkoniyatini bermasdan ham talab qilinadi.
Ta'limni o'lchaydigan yagona vosita bu imtihon bo'lib, u umumlashtiruvchi hisoblanadi. Berilgan bilimlarning to'planganligi va yodlanganligini tekshirish uchun mo'ljallangan, bu talabaning ma'lumotni saqlab qolish qobiliyatiga bog'liq bo'ladi.


Xulosa
Mustaqillikka erishganimizdan so`ng, O`zbеkistonda ta`lim sohasida kеng
imkoniyatlar ochildi,vatanimizning halqaro sahnadagi muvaffaqiyati,obru-e`tibori va o`rni milliy o`zligimizni anglashda, chizmachilik fanlari еtakchi mavqе kasb etib, har bir fuqoroning mamlakat taqdiri uchun mas`ullik hissini yanada oshi- rishga xizmat qiladi.
Mamlakatimizda olib borilayotgan, ta`lim sahosidagi tub islohatlarga etibor
kuchaytirilmoqda. Chunki kelajak avlodni, bilimli, har tamonlama yetuk shaxs qilib tayyorlashda pedagog o`qituvchilar oldiga katta mas`uliyat yuklamoqda. Shu bilan birga fan texnika taraqiyoti natijasida muxandislik fanlariga bo`lgan talab oshib bormoqda.
Ta'lim ijtimoiy hodisa bo’lib, uning tarixi juda uzoqdir. Ta'lim insoniyat jamiyati rivojining dastlabki paytlaridayoq katta rol o’ynagan. U to’plangan tajribalarni, dunyo haqidagi axborotlarni berish jarayonini ta'minlagan, insoniyatning faqat ijtimoiy rivojlanishiga emas, balki qiyin sharoitlarda yashay olishiga ham yordam bergan. Uzluksiz rivojlangan jamiyatda ta'limning mukammal jamoa shakli, ya'ni dars ming yillar mobaynida vujudga kelgan.
Ya.A.Komenskiy "Buyuk didaktika " asarida jamoaviy tarbiyaning oldingi barcha tajribalarini umumlashtirdi, sinfning dars tizimida ta'limning asosiy didaktik prinsiplarini izchil ifodaladi. O’sha zamondan buyon 350 yil o’tdi. Shuncha vaqt mobaynida darsning tashkiliy shakllari ham, ta'limning metodlari ham uzluksiz takomillashib ketdi.
O’qituvchining vazifasi – darsda tafakkur va faoliyatning ana shu turlarini eng to’g’ri uyg’unlashtirishdir. Binobarin, bunday uyg’unlik dars samaradorligini oshirishning muhim omilidir. O’qituvchi dars muammolariga to’g’ri yondashishi uchun ta'lim jarayonining asosiy komponentlarini bilishi, ularning o’zaro bog’liqligi va bir biriga ta'sirini tushunishi lozim.
Guruhli mashg’ulotlarning sinf- dars tizimi deb atalgan bunday shakli keng tarqaldi, mustahkamlandi va hozir ham ancha takomillashgan holda mavjuddir. Dars yaxlit ta'lim jarayonini o’quv-tarbiya ishining boshqa tashkiliy shakllari - uy vazifalarini bajarish, predmet to’garaklarining mashg’ulotlari, sayrlar va hokazolar bilan uzviy birlikda aks ettiradi. Darsni ikki jihatdan: umuman ta'lim jarayoni va ta'limni tashkil etish shakli sifatida ta'riflab uni foydali deb hisoblash taklifi bor (M.I.Maxmutov). Ta'limning umumiy jarayoni sifatida qaralsa, dars o’qitish harakatining ta'lim mazmuni, prinsiplari va metodlari bilan belgilanadigan, ma'lum makon - zamon chegaralarida o’qituvchi rejalashtiradigan hamda boshqaradigan birgalikdagi ob'yekt o’qituvchi va o’quvchilar amalga oshiradigan asosiy shaklidir.
Mеn o`zimning yozgan kurs ishimda chizmachilikni o’qitish haqidagi
umumiy tushunchalarni bayon etdim, loyiha ishlash usullarini misollar kеltirish
bilan yoritdim. Shu bilan birga chizmalarga doir bir nеchta misollarni
ko`rsatdim. Mеn o`z yozgan kurs ishimda oldimga qo`ygan maqsadimga
erishdim deb o'ylayman.