I bob. Adabiyotlar sharhi

Saralash uslubi. Saralash uslubini ko’p yillik tayyorgarlikning har bir yosh bosqichda, hamda oliy toifadagi sportchilar model tavsiflarini aks ettiruvchi asosiy parametirlar bo’yicha sportchilarning tadqiq etish uslublari kompleksini tashkil etadi. Yning tarkibiga antropometrik o’lchamlar, testlar, espert bahosi, musobaqaviy faoliyat tahlili, mashg’ulot jarayonida kuzatuvchilar, normativlarni bajarish protokollarni o’rganish, turli apparatura qullanilishi kiradi.
Antropometrik o’lchamlar tana, qo’l oyoq o’zunligi, vazni, qo’l mushaklari kuchini aniqlasa, indekslar tana, oyoq uzunligi, boldir, oyoq yuqori qismi uzunligi, tana vazni, uzunligi ulchamlarini oladi.
Jismoniy tayyorgarlik testlari muayan sport turida ixtisoslashtirilgan vazifalar muvaffaqiyatli bajarilishi ko’rsatkichlarini aniqlashga qaratilgan.
Psixomator ko’rsatkichlari o’lchanishi oddiy va murakkab reaksiyalar, harakatlanuvchi ob’ektga nisbatan reaksiya, tepning test, harakatlar amplitudasi ishlab chiqarilishi aniqligini ulchash, mushak kuchlanishlari, vaqt mobaynilarini o’lchashga qaratilgan.
Psixofizalogik ko’rsatkichlarni o’lchash, tarkibiga fikrlash hususiyatlari (muayyan vaqt davomida to’gri echilgan vazifalar miqdori), hotira hususiyatlari (muayyan vaqt davomida eslab qolingan muayyan miqdordagi son hariflarni tiklay olish), e’tibor va axborotni qayta ishlash tezligi xususiyatlari ( korrektura jadvallari, Landol’tiv) aylanalari, sotsiometriyani tarkibga oladi.
Texnik va taktik tayyorgarlikni tekshirish sport turi tehnikasi va taktikasini o’zlashtirishga qobiliyatlarini aniqlashga qaratilgan maxsus vazifalarni tarkibga oladi.
Muvaffaqiyatlar asosida imkoniyatlar rivojlanishi darajasi: marfalogik ma’lumotlar, organizm, organ tizimlarining funksional xususiyatlari, shahs xususiyatlarini aniqlash mumkun.
Barcha bosqichlarda ko’rsatkichlar kompleksi ko’p yillik tayyorgarlik davomidagi model darajalari tizimi bilan bog’liqdir. Boshlang’ich saralash talablarini bajargan yosh sportchilar, mashq jarayoni ilmiy –metodik holatlarga rioya etganlarida. Quyidagi bosqichlardagi model tavsiflari talablarini bajaradi. Sport maktablarida o’quv guruhlarini tuzish, har yili oldingi yil natijalarini hisobga olgan holda amalga oshiriladi.
Ko’p yillik tayyorgarlik tizimining u yoki bu darajada talablari asosiy va vositachi maqsadlar, model tavsiflari, musobaqaviy faoliyat mazmuni, sportchilar yoshi va imkoniyatlariga bog’liq. Aynan shu ommillarga barcha to’rt bosqichdagi saralsh asoslanadi.