I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

 
 
 
 
 
 
 
29-rasm. Bir xil to`yingan kislotalik, 
ikki karra uzunlikdagi zanjir hosil 
qilgan triglitseridning 
α
- va 
β
- 
polimorf modifikatsiyalari fazoviy 
tuzilishi 
Juft sonli uglerod atomlaridan tashkil topgan yog` kislotalari bo`lgan 
triglitseridlar uchta polimorf modifikatsiya hosil qila oladi, toq sonli uglerod 
atomlaridan tashkil topganlari esa to`rtta polimorf modifikatsiya hosil qila oladi. 

-
modifikatsiyadagi triglitseridlarda kislota atsillari vertikal o`q atrofiga erkin aylana 
oladi, 

-
modifikatsiyada esa atsillar ma`lum tartibda joylashgan (fiksatsiyalangan). 
Suyultirilgan triglitseridlarni sovutib qotirilganda, sovutish tempiga qarab, 
birinchi navbatda turli modifikatsiyalar hosil bo`ladi. Tez sovutilganda odatda 
birinchi navbatda 

- modifikatsiya hosil bo`ladi. Juda sekinlik bilan sovutilganda 
esa birinchi navbatda 

- 
modifikatsiya ham hosil bo`lishi mumkin. 

’-
modifikatsiya esa asosan 

-
modifikatsiyadan hosil bo`ladi. 

’
- modifikatsiyaning 

 
- modifikatsiyaga aylanishi juda tez sodir bo`ladi. Bundan tashqari 

- 
modifikatsiya glitseridlarni erituvchilardan kristallizatsiyalab olishda ham hosil 
bo`ladi. 

-
modifikatsiyaning 

- 
modifikatsiyaga aylanishi qizdirilganda tez amalga 
oshadi.

---

203 
Toq sonli uglerod atomlaridan iborat yog` kislotalaridan tashkil topgan 
glitseridlarda polimorf o`zgarishlar juft sonlilariga nisbatan sekinroq amalga 
oshadi. 

-
modifikatsiyaning turg`unligi (stabilligi) glitseridlarda yog` kislotalari 
molekulyar massasi oshishi bilan birga oshadi. Shisha kapillyarlarda glitseridlarni 
juda tez sovutilganda ham 

-modifikatsiya hosil bo`ladi. 
Adabiyotlarda ko`rsatilishicha monoglitseridlar uchta polimorf modifikatsiya 
hosil qiladi. Unchalik yuqori molekulyar bo`lmagan diglitseridlar ham uchta poli-
morf modifikatsiya hosil qiladi. Yuqori molekulyar yog` kislotalaridan iborat 
diglitseridlar esa faqat 

- va 

- 
polimorf modifikatsiyalar hosil qiladi.