I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot


-rasm. Talab eng avjiga chiqqanda narxni diversifikatsiyalash



Download 3,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet282/384
Sana30.12.2021
Hajmi3,77 Mb.
#98806
1   ...   278   279   280   281   282   283   284   285   ...   384
Bog'liq
Mikroiqtisodiyot oquv qolanma 2017 8db24-1-427

8-rasm. Talab eng avjiga chiqqanda narxni diversifikatsiyalash  

Maksimal  talab  chog`ida  narxlarning  shakllanishi  ularni  vaqga  qarab 

diversifikatsiyalashdan  farqaanishini  aytib  utamiz.  Narxlarni  vaqga  qarab 

diversifikatsiyalaganda  har  bir  nav  tovarni  sotishdan  kelgan  chegarali  daromad 

chegarali  harajatlarga  teng  bo`lishi  kerak.  Buning  sababi  shuki  turli  guruh 

iste’molchilarga  xizmat  kursatish  harajatlari  bir-biriga  botiq  bo`ladi.  Masalan, 

aviachiptalarga  tula  va  siylov  berib  past  narx  kuy  ilganda,  past  narxda  sotilgan 

chiptalarning  ko`p  bo`lishi,  tula  narxda  chiptalarning  kam  sotilishini  bildiradi, 

binobarin samolyot yulovchilarga tulgani sari chegarali harajatlar tez oshib boradi. 

Biroq ish avjiga chikkan paytda narx belgilash yuz berganda (Shuningdek narxni 

vaqtga  qarab  diversifikatsiyalashga  oid  ko`pchilik  misollarda)  bunday  xddisa 

kuzatilmaydi. Shanba va yakshanba kunlari changichilarni yuqoriga olib chikuvchi 

kutargichga  va  istirohat  boglariga  chiptaning  ko`p  sotilishi  boshqa  kunlari 

chiptalarning  oz  miqdorda  sotilishini  bildirmaydi.  Xuddi  shu  tarzda 

elektroenergiyani  odatdagi  kunlarda  sotilishi  amalda  uni  talab  avjiga  chikkan 

kunlardagi  sotilishini  kamaytirmaydi.  Xullas,  narx  va  sotish  xdjmi  har  bir  davr 

uchun  chegarali  harajatlarga  qaramay  belgilanishi  mumkin.  Bu  harajatlar  har  bir 

davrdagi  chegarali daromadga teng  bo`ladi. Bunga  kinoteatrlarda kechki seanslar 

uchun chipta narxining yuqori, kunduzgi seanslar uchun pastligi misol bo`la oladi. 

Kupchilik kinoteatrlarda tomoshabinlarga kunduzgi soatlarda xizmat kursatishning 

 



 

328 


chegarali  harajatlari  kechki  soatlardagi  chegarali  harajatlarga  bogliq  bo`lmaydi. 

Kinoteatr  egasi  kunduzgi  va  kechki  seanslar  chiptalarining  optimal  narxini  bir-

biriga  boglamagan  holda  belgilashi  mumkin,  bunda  u  kunduzgi  va  kechki 

seanslarga bo`lgan talabning va chegarali harajatlar hisob-kitobining natijalaridan 

foydalanadi. 

Qisqacha xulosalar 

Bozorda  monopol  bo`lgan  firmalar  qulay  ahvolda  bo`ladi,  chunki  ular  katta 

foydani  ta’minlash  salohiyatiga  ega  bo`ladilar,  lekin  bu  salohiyatni  amalga 

oshirishda firmaning narxni shakllantirish strategiyasi xal kiluvchi ahamiyat kasb 

etadi.  Firma  xatto  yagona  narx  o`rnatsa  ham,  u  bari  bir  ishlab  chiqarish  hajmini 

belgilash uchun talab uzgaruvchanligini hisoblab chiqishi zarur bo`ladi. Bir nechta 

narxni  o`rnatish  bilan  bog`liq  strategiyalar  murakkab  bo`ladi,  ular  talab  xaqida 

batafsil axborot bo`lishini tapab kiladi. 

Firmaning narx belgilash strategiyasi uning tovar sotish faoliyatiga karatilgan 

haridorlar  sonini  ko`paytirish  va  iste’molchi  yuturining  imkoni  boricha  eng  ko`p 

kismini  qo`lga  kiritish  maqadiga  xizmat  kiladi.  Bunga  erishishning  bir  necha 

usullari bor va ular odatda narxlarni diversifikatsiyalash bilan bog`liq. Firmaning 

orzusi  narxni  tula  diversifikatsiyalash,  ya’ni  har  bir  haridor  uchun  zaxirapangan 

narxni  belgilash  bo`ladi.  Amalda  bunga  deyarli  erishib  bo`lmaydi.  Ammo  shu 

bilan  birga  foydani  oshirish  uchun  narxni  sharoitga  moslashtirishning  turli 

shakllaridan tez-tez foydapanib turiladi. 


Download 3,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   278   279   280   281   282   283   284   285   ...   384




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish