I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot



Download 3,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet314/384
Sana30.12.2021
Hajmi3,77 Mb.
#98806
1   ...   310   311   312   313   314   315   316   317   ...   384
Bog'liq
Mikroiqtisodiyot oquv qolanma 2017 8db24-1-427

Nominal  foiz  stavkasi  -  bu  joriy  pul  birliklarida  ifodalangan  jamg`armaga 

yoki ssudaga bo`lgan daromad normasi. 



Real  foiz  stavkasi  -  bu  o`zgarmas  (ya’ni,  inflyatsiya  darajasiga  ko`ra 

o`zgartirilgan)  pul  birliklarida  ifodalangan  jamg`arma  yoki  ssudaga  bo`lgan 

daromad normasi. 

Faraz  qilaylik, 



i

nominal, 



-  real  foiz  stavkasi  bo`lsin. 

-  inflyatsiya 



darajasi sur’ati, ya’ni 





P P

P

1

0



0

,

 



bu erda 

P

0

 - joriy narx darajasi; 



P

1

 -  ma’lum vaqt o`tgandan keyingi (bir yildan keyingi) narx darajasi. 



Faraz qilaylik, qandaydir joriy qiymat 

M

0

 berilgan bo`lib, u bir yildan keyin 



M

1

 bo`lsin. U holda 





M



M

i

1

0



1

 



Pulning sotib olish kuchini aniqlaymiz. Bu erda 



M

P

0

0



 hozirgi sotib olish kuchi; 

M

P

1

1



 - kelajakda sotib olish kuchi. 

U holda 






M

P

M

i

P

M

P

1

1



0

0

0



0

1

1



1

 



 

 



.



 

Bundan real foiz stavkasi 



r

 quyidagiga teng: 









M



P

M

P

M

P

i

1

1



0

0

0



0

1

1



1,

 



 

366 


ya’ni, 

 



1

1



1

  


 



i,

 yoki 






i

1

.



 

Inflyatsiya  darajasi  (sur’ati)  kichik  bo`lganda  real  foiz  stavkasi  quyidagicha 

hisoblanishi mumkin: 



 

i

.

 



Umuman  olganda,  firmalarning  talabi  moddiy  kapital  ne’matga  (uskuna, 

texnologik  liniya)  emas,  balki  vaqtincha  bo`sh  bo`lgan  pul  mablag`igadir.  Ushbu 

pul  mablag`ini  moddiy  kapitalga  sarflab, ulardan  foydalanish  natijasida  kelajakda 

oladigan foydaning bir qismini pul egasiga qaytarish kerak bo`ladi. Shuning uchun 

ham  investitsiyaga  talab,  bu  pul  jamg`armasiga  bo`lgan  talab,  foiz  to`lovi  esa 

qarzga olingan pulning narxidir. 



Misol.  Nominal  stavka 

i

60%;



  -  real  stavka; 

-  inflyatsiya  darajasi; 



90%.



 

Formulaga ko`ra quyidagini yozamiz: 





1

1 0 9



1 0 6

 



 

,



,

 

yoki real foiz stavkasi 



15 8%.



,

 

Zayomlarning qiymatini diskontirlash. Zayomlar to`lov majburiyati bo`lib, 

ularning mohiyati shundan iboratki, zayom beruvchi zayom oluvchiga (kreditorga) 

ma’lum muddat o`tishi bilan ma’lum summada pul to`laydi. Faraz qilaylik, davlat 

yoki  biror  korxonaning  zayomi  yaqin  10  yil  ishlab  chiqarishda  har  yilda  100 

so`mdan  daromad  keltiradi,  10  yil  o`tgandan  keyin  pirovard  dividend  1000  so`m 

bo`lsin. Ushbu zayomga zayom oluvchi qancha to`lashini ko`rib chiqamiz. Buning 

uchun daromadlarning diskontirlangan summasini hisoblab chiqamiz. 

 






PDV



i

i

i

i



 





100

1

100



1

100


1

1000


1

1

2



10

10

...



.

( )


 

Bu erda ham zayom qiymati foiz stavkasiga bog`liq. 4-rasmda zayomning har 

xil foiz stavkalarida diskontirlangan qiymati keltirilgan. Foiz stavkasi qancha ko`p 

bo`lsa, zayomning qiymati shuncha past bo`ladi. Masalan, 5 foizli stavkada zayom 

narxi 1386 so`mni tashkil qilsa, 15 foizda u 747 so`mga teng bo`ladi. 



 

367 


Zayomlar  muddatsiz  bo`lganda  zayom  olgan  shaxs  cheklanmagan  muddatda 

har  yili  ma’lum  o`zgarmas  summa  olib  turadi.  1000  so`mlik  dividend  beradigan 

cheksiz muddatli zayomning narxi quyidagiga teng: 

 





PDV

i

i

i





1000



1

1000


1

1000


1

2

3



...

 

Bunday holda 



PDV

 quyidagicha hisoblanadi: 



PDV

i

1000



.

 

Shunday  qilib,  agar  foiz  stavkasi  5%  bo`lsa,  muddatsiz  zayomning  qiymati 



1000

0 05


20000

,



  so`m  bo`ladi.  Agar  foiz  stavkasi  20%  bo`lsa,  zayomning  qiymati 

5000 so`mga teng bo`ladi. 

 

 

 



 

 

 



 

 


Download 3,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   310   311   312   313   314   315   316   317   ...   384




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish