I – kimyodan asosiy tushunchalar

I.B – Kimyoviy formula bo’yicha hisoblashlar. Atom va molekulyar massa.


A) – Nisbiy atom massalarni toping. [ C = 12 ]

___ a) geliy atomining uglerod atomining massasiga nisbati 0,33.

___ b) uran atomining uglerod atomining massasiga nisbati 19,58.
___ c) yod atomining kislorod atomining massasiga nisbati 7,94.
___ d) kislorod atomining haqiqiy massasi
2,66 ∙10 ^-23 g bo’lsa
___ e) xlor molekulasining haqiqiy massasi
11,8 ∙10 ^-23 g bo’lsa
___ f) temir atomining haqiqiy massasi
0,93∙10 ^-22 g bo’lsa


B) – Quyidagi moddalarning nisbiy molekulyar massasini toping.

____ a) N₂O – azot(I)-oksid – kuldiruvchi gaz

____ b) H₂SO₄ – sulfat kislota
____ c) Al(OH)₃ – aluminiy gidroksid
____ d) Ca₃(PO₄)₂ – kalsiy fosfat
____ e) CuSO₄∙ 5H₂O – mis kuporosi
____ f) Fe₄[Fe(CN)₆]₃ – berlin zangorisi
____ g) KAl(SO₄)₂ ∙ 12H₂O – acchiqtosh
____ h) C₅₅H₇₂MgN₄O₅ – xlorofill


C) – Quyidagi atom va molekulalarning haqiqiy massasini toping.

a) Al – e) H₂O –

b) Cu – f) CaCO₃ –
c) Ba – g) HNO₃ –
d) Xe – h) Na₂SO₄ –


D) – Test mashqlari.

1. Quyidagi ta’riflardan qaysi biri noto`g`ri?

I – Kimyoviy formula moddaning sifat va miqdor tarkibini kimyoviy belgi, indeks va koeffitsiyentlar yordamida ifodalanishi.
II – Koeffitsient kimyoviy formulalar yozganda ishlatiladi, lekin kimyoviy tenglamalar yozganda ishlatilmaydi.
III – Indeks kimyoviy formulalarda atomlar va atomlar guruhi sonini bildiradi.
IV – Absolyut atom massa – bu atomning uglerod birliklarida ifodalangan massasi.
A) I, II B) II, IV C) II, III D) Faqat IV

2. Berilliy atomining absolyut (haqiqiy) massasini aniqlang.

A) 9 B) 5,418٠10^-22
C) 1,5٠10^-23 D) 0,668٠10^-23
3. 32 ta temir atomining massasini (g) hisoblang.
A) 2,78 ∙10^-21 B) 2,98 ∙10^-21
C) 4,82 ∙10^-23 D) 1,784 ∙10^-26

4. 2008 ta oltin atomining massasi qancha (kg) ?

A) 395576 B) 6,57٠10^-22
C) 657٠10^-23 D) 6,57٠10^-24

5. Qaysi moddaning molekulyar massasi eng kichik?

A) [Ca(OH)]₂SO₄ B) [Al(OH)₂]₃PO₄
C) Ca(HSO₄)₂ D) Ba(OH)NO₃

6. Qaysi moddaning molekulyar massasi eng katta?

A) [Mg(OH)]₂SO₃ B) [Cr(OH)]₃(PO₄)₂
C) Fe(HCO₃)₂ D) [Ba(OH)]₂SO₄

7. Bir dona suv molekulasining massasi qanday?

A) 18 a.m.b B) 2,99٠10^-23 g
C) 6,02٠10²³ g D) A,B

8. Vodorodning 1 ta molekulasining massasini (g) aniqlang.

A) 3,3٠10^-23 B) 0,33٠10^-23
C) 33٠10^-23 D) 3,3٠10^-22

9. Nechta osh tuzi molekulasi 10^-10 g keladi?

A) 10,3٠10¹³ B) 0,13٠10¹²
C) 1,03٠10¹² D) 1,3٠10¹¹

10. Qaysi moddalarning haqiqiy molekulyar massasi 1,66 ∙10^-22 g keladi?

A) CaCO₃, NH₄H₂PO₄
B) Ca(HCO₃)₂, K₂CO₃
C) (NH₄)₂SiO₃, NaHSO₄
D) CaCO₃, KHCO₃

11. Kalsiy karbid - (CaC₂) dagi kalsiyning massa ulushini (%) toping.

A) 62,5 B) 71,1 C) 67,5 D) 75,5

12. Marganes(III) oksid va marganes(VI) oksiddagi marganesning massa ulushini hisoblang.

A) 57,8 va 50,5% B) 63,2 va 49,5%
C) 69,6 va 53,4% D) 34,9 va 47,3%

13. Mis pentagidrat sulfat – CuSO₄∙5H₂O dagi kristalizatsiya suvning massa ulushini hisoblang.

A) 75 B) 25 C) 64 D) 36

14. Ruda tarkibida Fe(CrO₂)₂ massa ulushi 84% va Fe₂O₃ (16%) bor. Massasi 400 kg temirtosh tarkibidagi temirning massasini (kg) toping.

A) 129 B) 234 C) 185 D) 248
15. “Azofoska” mineral o’g’iti tarkibida ammo-niy digidrofosfat – NH₄H₂PO₄ (massa ulushi – 82%), ammoniy gidrofosfat – (NH₄)₂HPO₄ (7%), kaliy nitrat – KNO₃ (4%) va tarkibida azot bo’l-magan aralashmalar kiradi. Azofoskadagi azot-ning massa ulushini va massasi 120 kg bo’lgan o’g’itdagi atomar azotning miqdorini aniqlang.
A) 8,4% va 1,56 mol
B) 12% va 1,03 mol
C) 14% va 1,89 mol
D) 9,5% va 2,04 mol

16. Tarkibida pirit – FeS₂ minerali bo’lgan massasi 50 g tog’ jinsi namunasidan massasi 11,2 g bo’lgan temir ajratib olingan. Namunadagi piritning massa ulushini aniqlang.

A) 22,4 B) 35,2 C) 42,9 D) 48

17. Massasi 500 g bo’lgan temir(II)oksid va temir(III)oksid aralashmasidan qancha massa temir olsa bo’ladi? Aralashmadagi FeO ning massa ulushi 20%, Fe₂O₃ niki 80%.

A) 286 B) 342 C) 295 D) 358

18. Ba’zi bir metall oksidini tarkibini Me₂O₃ eng oddiy formula bilan ifodalash mumkin. Massasi 60,8 g bo’lgan oksid namunasi tarkibida 41,6 g metall bor. Bu qaysi metall?

A) Al B) Fe C) Cr D) Ni

19. Ba’zi bir element oksidi EO₂ tarkibga ega. Bu elementning oksiddagi massa ulushi 46,67%. Bu qanday element?

A) S B) Se C) Ge D) Si

20. Element oksidi EO₃ tarkibga ega. Bu oksiddagi elementning massa ulushi 62,2%. Qanday element oksid hosil qilgan?

A) Se B) Te C) Cr D) S

21. Massasi 25,6 g bo’lgan element, massasi 6,4 g bo’lgan molekulyar kislorod bilan birikib, EO tarkibli oksid hosil qiladi. Bu qanday element?

A) Ca B) Mg C) Cu D) Zn

22. Oltingugurt oksididagi azot va kislorodning massa ulushi 37% va 63%. Bu oksidning eng oddiy formulasini aniqlang.

A) N₂O₃ B) NO₂ C) N₂O₅ D) NO

23. Fosfor xloriddagi xlorning massa ulushi 85,13% Xloridning eng oddiy formulasini aniqlang.

A) PCl₃ B) PCl₄ C) PCl₅ D) PCl₆

24. Kimyoviy birikma tarkibiga natriy, oltingugurt va kislorod kiradi. Na – 36,5; S – 25,4; kislorodniki – 38,1. Birikmaning eng oddiy formulasini aniqlang.

A) Na₂SO₄ B) Na₂SO₃
C) Na₂S₂O₃ D) Na₄S₂O_7­

25. Ba’zi bir kislota tarkibida vodorod (massa ulushi 1,46%), xlor (51,83%) va kislorod bor. Shu kislotaning eng oddiy formulasini aniqlang.

A) HClO₂ B) HClO₃
C) HClO₄ D) HClO

26. Molibden oksidda molibden massasining atomar kislorod massasiga nisbati 3 ga teng. Oksidning eng oddiy formulasini aniqlang.

A) MoO B) MoO₂
C) MoO₃ D) Mo₂O₃

27. Fosfor va brom birikmasining massasi 86,2 g bo’lgan namunasi tarkibida massasi 6,2 g bo’lgan fosfor bo’ladi. Shu birikmaning eng oddiy formulasini aniqlang.

A) PBr₃ B) PBr₅ C) PBr₄ D) PBr₆

28. Azotning vodorodli birikmasining molyar massasi 30 g/mol ga teng. Birikmadagi azotning massa ulushi 93,3% bo’lsa, uing formulasini aniqlang.

A) NH₃ B) N₂H₄ C) N₂H₂ D) HN₃

29. Berilliyning uglerodli birikmasida berilliyning massa ulushi 60% ekanligi ma’lum bo’lsa, birikmaning oddiy formulasini aniqlang.

A) Be₂C₃ B) Be₃C₄
C) BeC₂ D) Be₂C

30. Kaliyning marganes va kislorod bilan hosil qilgan birikmasining eng oddiy formulasini aniqlang. Agar ularning massa ulushi yuqoridagi tartibga muvofiq 39,6; 27,9 va 32,5% ga teng.

A) K₂MnO₄ B) KMnO₄
C) K₄Mn₂O₇ D) KMnO₃

31. Tuz tarkibi magniy, fosfor va kisloroddan iborat bo’lib, ularning massa ulushlari tegishlicha 21,62; 27,93 va 50,45%. Tuzning formulasini aniqlang.

A) MgPO₃ B) Mg₃(PO₄)₂
C) Mg₂P₂O₇ D) Mg(PO₃)₂

32. Kalsiy gidrofosfat kristallogidratida (presipitat) CaHPO₄ ∙ nH₂O da 18% fosfor bor. Kristallgidrat tarkibidagi ‘n’ ning qiymati necha?

A) 1 B) 2 C) 5 D) 10

33. Natriy sulfat kristallogidratida Na₂SO₄ ∙xH₂O da suvning massa ulushi 0,559. “x” ning qiymati necha?

A) 5 B) 7 C) 10 D) 12

34. Giposulfit – Na₂S₂O₃∙xH₂O tarkibida vodorodning massa ulushi 4,032%. Kristallogidrat tarkibini aniqlang.

A) Na₂S₂O₃∙3H₂O B) Na₂S₂O₃∙5H₂O
C) Na₂S₂O₃∙7H₂O D) Na₂S₂O₃∙10H₂O

35. O’rta tuzning kristallgidratining tarkibi 14,29% Na, 9,94% S, 69,57% O va vodoroddan iborat. Undagi suv molekulasi sonini toping.

A) 5 B) 7 C) 10 D) 2

36. Nisbiy atom massaning o’lchov birligi qilib C¹² uglerod izotopi massasining 1/12 qismi emas, balki 1/4 qismi qabul qilindi deylik. U holda moddaning haqiqiy molekulyar massasi qanday o’zgaradi?

A) 4 marta ortadi B) o’zgarmaydi
C) 3 marta ortadi D) 3 marta kamayadi

37. Nisbiy atom massaning o’lchov birligi qilib C¹² uglerod izotopi massasining 1/12 qismi emas, balki 1/3 qismi qabul qilindi deylik. U holda moddaning nisbiy molekulyar massasi qanday o’zgaradi?

A) 4 marta ortadi B) 4 marta kamayadi
C) 3 marta ortadi D) o’zgarmaydi
Bilishini bilganga ergashing,
Bilishini bilmaganni ogohlantiring,
Bilmasligini bilganga o’rgating,
Bilmasligini bilmagandan qoching. (Konfutsiy)