Hzamatjon RfiHlmqu kompyuter imvistikasi asoslar I иЛК: 519. 711 32. 973 R33

10-jadval

1	Link Grammar Parser John Laflerty, Daniel Sleator Davy Temperley Carnegi Melon University USA	Ingliz tilining sintaktik parser dasturi, uning bazasiga 60 000 so'z shakllari kiritilgan.
2	Cí.bola Oleada lovihalari Computing Research Laboratory (CLR) New Mexico St3te University, USA.	Mazkur dastur mbtnlarning lingvistik analizida ishlatiladi. Bu dastui yordamida 16 ta tildagi matnlarning avtomatik tarjimasi, statistik tahlilini amalga oshirish mumkin Dastur tarkibida turli xil lug'atlar hamda tezaunislar ham mavjud.
3	Russian Morrnoioqical Dictionary Sergey Sikorsky	Ruscna morfologik lug'at rus tindagi matnlarning sintaktik va morfolog.k analizi u^hun ishlatiladi. 'Jnqa 120 000 sozning morfologik lug'ati kiritilgan.
A	Морфологический парсек flndex	Ushbu morfologik parseming asosl A.A Zaliznyak tomonidan yaratilgan «Rus tilining grammatik lugati» (110 mmg so zni oz ichiga oladi) hisoblanadi. Tahlii natijalarini ko'rish uchun «разбор запроса» rejimi tanlanadi
5	Лингвоанализатор Д.В.Хмелев	Matn strukturasining matematik tahlilini ta'minlovchi dastur bo'lib u on-line rejimida ishlaydi. Bunda mualliflik etaloni matn strukturasi asosida aniqlanadi. Kiritilgan matn analiz qilinadi (Русская фантастика resursidan olingan matnlar analiziga tayaniladil, o'sha rmtnning muallifi bo'lishi mumkin bo'lgan 3 yozuvchining ismi hamda ulaming matnga yaqm keladigan asarlari chiqarib beriladi.
6	Систем i StarLinq	UsnDu uzim katta najmdag. ко p tilli matnlar Diian, transknpsion belgilar bilan

6	Система StarLinq С А.Старостин СУБД	Ushbu tizim katta hajmdayi ko'p tilli matnlar bilan, transkripsion belgilar bilan ishlashga mo'ljallangan bo iib; ti DBF-formatida yuklanadigan O'egovning izohli lug'aii va Zaliznyaknmg morfologik lug an asosida so'z shakllarining analizi va sintezini, Myuliernmg lug'ati asosida avtomatik ta.jimani ta m.nlavdi.
7	Морфологический анализатор С.А.Старостин	Rus, ingliz tillaridagi sn'zlarning morfologik analizi dasturi so /laming asosiy shakl'ari ha.nda morfologik ma'lumotini menvuga chiqaradi
8	МотоСопс Michae^1 Barlow Dept of Linguistics, Rice university, Texas, USA. 2 версии (MonoConc Pro 2.0 и MoiioConc 1.5)	Tanlarigan simvolli matnlar korpusi uchun konkordands yaratishda, so zliklar va indekslar generatsiyasida foydaian'ladi.
9	WordSmi'h Tools Mike Scott	WordSmitn 3.0 lurli alonida favltai majmuidan tashkil topqan matnlar korpusi urhun konkordans yaratishda foydalaniladi. Bunda beiilgan matnli fayllar majmui ur.hun so'zlai ro'yxatini generatsiya qiladi katta hajmli matnlami fragmentlar majmuiga ajrataai, matnlarning paketli tahnrini amalga oshiradi.
10	Concordance 2.0.0 R.J.C. Watt, 2O0U	Win9x/NT/2000 uchun chastotali ro'yxat va konkordanslar yaratish uchun ishlatiladi. Wmduws tizimida mavjud bo'lgan kodirovkalarda matniarga ishlov beradi, natijalar HTML-tayllar ко rinishidp saqlanadi.
11	TextAnalyst 2.0 Научно- производственныи инновационный центр ('Микросистемы»	Matn analizi uchun ishlatiladi, bunda bfclgilangan matnda kontekstga mos keluvchi tushunchalaminq semantik tarmog'i shakllantiriladi matn fragmentlari bu yicha mazmunli qidiruv amalga oshiriladi, iyerarxik daraxt ko'rinishida (tema-podtema) matn analiz qilinadi, mam а ЛотаМ referatianadi

		TextAnalyst SDK - inqliz va rus tillari uchun lemmatizatsiya \so'zlami me'yoriy shaklga keltinsh), tushunchalarning chastotali ro'yxatini yaratish, kontekstda so zlarni qidinsh kahi ishlarni bajaradi. TextAnaiyst Lib - qipertekst texnologi/as^1 asosioa elektron kitoblar yaratisnda foydalaniladi.
12	Galaktika-ZOGM корпирация Галактика, Мссква	Informatsiyani analitik qayta ishlash va avtomatik qidiruvda ishlatiladi.
13	Система Проп.юь 4.0 АО Агама	Rus tilioay matniarga ishlov berish uchun ishlatiladigan dasturlash paketi do lib, bunda orfogrativa tekshiriladi, so'zlarning sinonimlar va antonimlar ro yxat, beniadi matn grammatik va stilistik jihatdan tekshiriladi, izohli lug'at asosida so' la пма izohi beriladi, matndag^1 so zlarni qidlrlsh va almashtirish hamda matnning statistik tahlilini amalga oshirish imkonivati ham mavjud.
14	Textual Analysis Computinq Tools (TACT) Library Electronic Text Resource Service Indiana University. USA	Matnni avtomatik joylashtirish so'jlaming tartibli royxatini yaratish, matndagi so'zlarning uzunligi va chastotasiga ko'ra taqs.mlanishi tanlili, konkordans yaratish kabilar uchun mo'ljallanqan dastur sanaladi.
15	Худломео Пеонид Делицын	Mazkur dastur rus tilidagi matnlarni uslubiga ko ra avtomatik tasniflashga mo'ljallangan. Bunda 4 xil matnlar korpusi (Dadiiy asar, publitsistika, ilmiy maqolalar va dialogiarl tahlil etiladi, natijada stilga bog'liq holda matndagi so'zlai uzunligining egri joyiashuvi ko rinadi. Ular tasniflash jarayonida mezon sifatida olinadi Dastur yordamida kiritilgan matn «РАЗГОВОРНАЯ РЕЧЬ» (OG'7<\KI NUTQ), «ХУДЛО» (B\DIIY ^DABI/OT], «ГАЗЕТНАЯ СТАТЬЯ» (UAZETA MAQOLASI) yoki «НАУЧНАЯ

		СТАТЬЯ» (ILM'Y MAQOLA) deb tasniflanadi.
16	«Штампомер» Леонид Делицын	Bu dastur mualliflik matnlarida tez-tez ishlatiladigan iboralar (shtamplar), о oha muallif tomonidan ko'p ishlatiladigan so'z va ifodalarni aniqlashga yordam beradi
17	Свежий взгляд Fresh Eve версия 1.21,	Bu uastur rus tilidagi mamlarni stilistik jihatdan tekshiradi. Bunda matniJa j'zaro /aqin joylashgan fonetik va morfologik jihatdan o4shash bo'lgar, so zlarni topadi r.amda stilistik g'alizlikni, tavtologiyaning oldiri oladi.
	1995 Дмитрий Кирсанов
18	RussianWord Constructor	Bu rus tilidagi sne'rqa о xshash matnlarning generatsiyasi uchun yaratilgan tajr.ba dastur bo'lib. leksiko-statistik ma'luniotlarga va lug'ataa tayanib ruscha heologizmlarni va okkazionalizmlarni hosil qiladi.
	(RWC) версия 1.0, 199z Дмитрии Кирсанов
19	Scott Pakins automatic	Bu dastur muayyan shaxs yoki tashkilotga shikoyat matnini generatsiya qilishga yordam beradi. Dasturga 7000 leksik unsurni o'z icniga olgan lug'at bazasi Kiritilgan bo lib, u ingliz tinoa on-line reiimioa ishlayoi.
	complaint letter generator Scott Pakin
20	Cyrano ServerNando.net	Bu dastur sevgi maktublarining qeneratsiyada qo'llaniladiaan on-line rejimida ishlaydigan dastur bo'lib, bunda foydalanuvchi o'z ismini, yozish stilini, sevgilisiga murojaat shaklini yana sevgilisimng ayrim atributlarini tanlaydi, dastur ingliz tihda sevgi mal.tuuini yaratadi.
21	Письмовник MediaLinaua Ltd. 1995-2002	Ish hujjatlari va yozisnmalarni avtomatik tarzda shakllantiradi hamda ularni rus tilidan ingliz tiliga, ingliz tilidan rus tiliga tarjima ailadi.
22	ALICE Pr.kichard S.Wallace. ALICE Ai Foundation, USA	Bu dastur gapiruvchi programm? bo lib, u 2000 va 2001-yillarda Lobner mukofrtiga (Loebner prize) loyiq topilgan Dastur AIML (sun'iy intelleKt uchun maxsus til) texnolopiyasiga asoslanadi.
23	ANANOVA	Ruyuk Bntaniyadagi virtual diktor asosida ishlaydigan axbo'ot apentligi bo'lib, u

	Ananova Limited United Kingdom	orqali kunning yangiliklarini bilib olish mumkin.
24	SaKrament Text-to-Speech Enqine v2.0 компания «Сакрамент», 2002	Rus tilidagi nutq siniezi tizimi bo'lib, u Microsoft Speecn API (SAPI) 5.1. standaniga toliq mos keladv erkak va avol ovozida matnlarni talattuz qiladi, foydalanuvchininq xohishiga ko'ra intonatsion pauzaldr qiladi, nutq lembri va tonini o'zgartiradi.
25	Аки Росс АпьбергТовмасян, 2002	Bu dastur rus tiliaa muloqotni ta minlaydi. Bunda maxsus plug-in Aki Ross ismli pnimatsiya ko'rinishidaqi qiz-bola suhbatdoi,h bilan muloqot qilishga imkon beradi. Dbstu.ning bilimlar bazasi juda katta emas, lekin uni AlML tili yordamida to'ldirib borish mumkin yoki dastur savtidan bilimlar bazasini yangilab turish mumkin.
2fi	Programmable Artiiicial Intelliqence (PAIv3.01) или Программируемый Искус^твенныи интеллект Claudio Scordino, 2002	Ushbu dastur foydalanuvchi bilan ingliz tHida muloqot qilishni ta minlaydi, u С++ ti'iaa Linux, FreeBSD va Windows tizimlarida ishlaydi.