|
5-§. Yangi jamiyat qurishda ta‟lim va tarbiya
Ma‟lumki ta‟lim mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy, g„oyaviy-madaniy hayotining
muhim tarmog„idir. Ta‟lim asoslari O„zbekistonda uning Konstitutsiyasi va «Ta‟lim
to„g„risida»gi Qonun bilan kafolatlangan.
O„zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1992-yil 2-iyuldagi qaroriga asosan
«Ta‟lim to„g„risida»gi O„zbekiston Respublikasining Qonuni amalga kirdi.
Ta‟lim sohasidagi mazkur qonunda respublikada ta‟limning jamiyatni ijtimoiy-
iqtisodiy, ma‟naviy-madaniy rivojlantirishning ustuvor sohasi ekanligi e‟tirof etilgani
holda ta‟lim sohasida davlat siyosatining asosiy tamoyillari, ta‟lim tizimi va
boshqaruvi tartibi, ta‟lim-tarbiya xodimlarining haq-huquqlari, vazifalari,
mas‟uliyatlari, maqsadlari belgilab berildi.
Xalq ta‟limi xodimlari hayotida muhim ahamiyatga molik ushbu qonun xalq
ta‟limi sohasini barcha yo„nalishlarda takomillashtirish, rivojlantirish ishlariga katta
yo„l ochdi.
Oliy o„quv yurtlari mamlakat ta‟lim tizimida yetakchi bo„g„indir. Chunki oliy
maktab O„zbekiston mustaqilligini mustahkamlovchi milliy boylikning o„sishiga
imkon yaratuvchi, kuchli, qat‟iyatli mutaxassislar shu bo„g„inda tayyorlanadi.
Ma‟lumki, sho„rolar hukumati davrida hukmron tuzum o„zining jahonda eng
insoniy, eng odil va eng demokratik, eng savodxon jamiyat barpo etgani bilan
maqtanib, butun jahonga jar solar edi. «Dunyodagi eng o„qimishli mamlakat», «oliy
ma‟lumotli mutaxassislar soniga ko„ra jahondagi birinchi davlat» degan soxta ta‟riflar
rasmiy va maqtanchoq mafkura orqali keng tashviq qilinardi.
Sirtdan qaraganda, haqiqatan ham manzara shunday edi. Sobiq SSSRda yuzlab
universitet va institutlar, oliy va o„rta maxsus bilim yurtlari, minglab ilmiy-tadqiqot
muassasalari faoliyat ko„rsatardi. Lekin ular, son va miqdor jihatidan ko„p bo„lgani
bilan jahoniy andozalar darajasida emas edi. Buning asosiy sabablaridan biri
417
kommunistik jamiyatda hamma narsa, jumladan, ilm-fan, maktab-maorif tizimining
ham o„sha yolg„on va o„lik g„oyalarga qurbon qilinganida edi. Sovet Ittifoqini
tanazzulga olib kelgan sabablardan biri ham shunda ekani shubhasiz.
Shuning uchun O„zbekiston o„z mustaqilligini qo„lga kiritgach, ijtimoiy hayotning
barcha jabhalari singari ta‟lim sohasini ham tubdan isloh qilish vazifasi jamiyat oldida
ko„ndalang bo„ldi. Chunki sho„ro hukumati boshqa sohalar singari milliy kadrlar
tayyorlash masalasida ham riyokorona siyosat olib borardi. Eng nufuzli, jahon
mezonlariga javob beradigan mutaxassislar yetishtiradigan o„quv muassasalari
aksariyat Markazda – Rossiyada joylashgan bo„lib, ittifoqdosh respublikalar, xususan
O„rta Osiyo mintaqasidan bu dargohlarga sanoqli vakillargina qabul qilinar, bunday
imkoniyat chegaralangan edi. Natijada milliy respublikalarda noyob ixtisosga ega
mutaxassislar yetishmaydi, degan muammo sun‟iy ravishda vujudga keltirilib, bu
yurtlarga ming-minglab «o„z odamlari» jo„natilar edi.
Shu bois istiqlolning dastlabki kunlaridanoq xalq ta‟limi tizimini jadal isloh
qilishga kirishildi. Bir qator o„quv yurtlarining maqomi, dasturlari va ta‟lim uslublari
butunlay o„zgartirildi. Eng zamonaviy, shu paytgacha bo„lmagan eng zarur
ixtisosliklar bo„yicha alohida universitet va institutlar, jumladan, Mudofaa vazirligi
qoshida Harbiy akademiya, Ichki ishlar vazirligi qoshida Ichki ishlar akademiyasi,
Bank-moliya akademiyasi, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti, Toshkent
aviatsiya instituti, Navoiy tog„-konchilik instituti kabi o„nlab yangi o„quv
muassasalari tashkil etildi.
Ayni paytda xalq ta‟limi tizimini ham tubdan isloh qilish boshlandi. Ilg„or
mamlakatlarning tajribalari asosida va chet davlatlar bilan hamkorlikda ko„plab litsey
va gimnaziyalar ochildi. Boshqacha qilib aytganda, O„zbekistonda maktabgacha
ta‟lim muassasidan akademiyagacha bo„lgan zamonaviy, yangi ta‟lim tizimi vujudga
keltirildi.
Viloyatlarda ham yangidan-yangi o„quv yurtlari ochildi. Prezident I.Karimovning
1992-yil 28-fevral Farmoni bilan 8 viloyat pedagogika institutlariga universitet
maqomi berildi. Bu respublika hukumatining izchil madaniy-ma‟rifiy siyosatining
yana bir dalili bo„ldi. Bunday yangilanishdan ko„zda tutilgan maqsad
Do'stlaringiz bilan baham: | 
