Huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

370 

Y e t t i n c h i   b o b. 

 

O„ZBEKISTONDA MA‟NAVIY-RUHIY POKLANISH  

VA MILLIY QADRIYATLARNING TIKLANISHI 

 

1-§. Milliy g„oya 

 

1991-yil  oxiriga  kelib,  Ittifoq  tarqalib  ketganligi,  respublikamizning  mustaqil 

suveren  davlat  maqomiga  ega  bo„lganligi  tufayli  jamiyatda  yuz  bergan  demokratik 

jarayonlarga  va  hurfikrlilikka  intilish  xalqning  milliy  ongi  muttasil  oshib  borishiga 

zamin  yaratdi.  Shu  bilan  birga  mavjud  hodisalarga  yangicha  tafakkur  bilan  qarashni 

taqozo  qildi.  Jumladan,  butunlay  yangi  tarixiy  sharoitlarda  butunlay  yangicha 

qarashlarni,  munosabatlarni  qaror  toptirish  zarur  edi.  Chunki  O„zbekiston,  o„z 

kelajagini  «yangilangan»  federatsiya  tarkibida  emas,  balki  mustaqil  milliy 

davlatchilik  qaror  topgandagina  o„zining  to„la  siyosiy  suvereniteti  va  iqtisodiy 

mustaqilligiga  erishgandagina  belgilashi  mumkinligini  ancha  oldin  tushungan  va  bu 

borada o„zining qat‟iy qaroriga kelgan edi. Binobarin, xalqni yangi yo„ldan boshlab 

borish,  uning  qarashlari  va  orzu-maqsadlarini  bir  yo„nalishga  burib,  kuchlarni 

uyg„unlashtirish  uchun  yagona  g„oyaviy  qurol  zarur  edi.  O„zbekiston  boshqa 

ittifoqdosh  respublikalar  ichida  birinchilardan  bo„lib  o„zini  mustaqil  respublika  deb 

e‟lon qilgan edi. Bu, albatta, O„zbekiston uchun buyuk tarixiy voqea, milliy mafkura 

shakllanishida  yangi  davrning  boshlanishi  edi.  Bu  hol  tabiiy  ravishda  kishilarning 

siyosiy  ongi  oshishiga  olib  keldi.  Odamlar  jamiyatda  yuz  berayotgan  o„zgarishlar 

shiddati  oldida  birmuncha  gangib  qolishdi.  Turli  safsatalar,  xatti-harakatlar, 

«g„oyaviy»  kurashlar,  «xonaki»  va  ajnabiy  siyosatdonlar  ko„payib  ketdi.  Bir 

maromdagi turmush va  bir qolipdagi fikrlash tarzi buzilib, sarosimalik, to„qnashuvlar 

va  parokandalik  kayfiyatlari  kuchaya  bordi.  Ana  shunday  paytda  umumxalq  va 

umumdavlat manfaatiga mos keladigan eng maqbul yo„lni tanlash, buning uchun esa 

mafkuraviy  yakkahokimlikka  barham  bergan  holda  aholining  barcha  tabaqalari 

qatlamlarini, talab-ehtiyojlarini ma‟naviy-ruhiy chanqoqligini  qondira oladigan yetuk 

va barkamol g„oyani yaratish zarur edi. 

Masalaning  yana  boshqa  bir  tomoni  ham  bor  edi.  Bu  bevosita  uzoq  yillar 

mobaynida hukmron bo„lgan g„oya  va  aqidalardan  xalos bo„lish, uning  bir  yoqlama, 

havoyi, balandparvoz da‟vatlaridan voz kechish kabi og„ir, vaqt talab etadigan jarayon 

bilan bog„liq. Endi tafakkur tarzi va qarashlarni tubdan o„zgartirish uchun eng avvalo, 

o„sha  davrning  bosh  mafkurachisi  –  sobiq  kommunistik  partiya    g„oyalaridan  voz 

kechish,  qolaversa,  butunlay  yangi,  zamon  talablari  va  ijtimoiy-siyosiy  jarayonlar 

mazmun-mohiyatidan  kelib  chiqadigan  mafkurani  ishga  solish  lozim  edi.  Ana  shu 

xulosalardan kelib  chiqib, I.A.Karimov    1991-yil 14-sentabrda shunday  fikrni bayon 

qildi: