Huzuridagi davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi

5-§. Sud hokimiyati islohotlari 

 

O„zbekistonda  demokratik  jarayonlarni  chuqurlashtirishda  sud  hokimiyatini 

shakllantirish  muhim  ahamiyatga  ega.  Shuning  uchun  ham  mamlakat  mustaqillikka 

erishganidan so„ng bu borada katta ishlar amalga oshirildi. 

Ma‟lumki, 

1991-yil 

31-avgustda 

«O„zbekiston 

Respublikasi 

davlat 

mustaqilligining asoslari to„g„risida» Konstitutsiyaviy Qonun qabul qilindi. 

O„zbekiston tenglar qatorida teng bo„lib dunyo davlatlari safida o„zining munosib 

o„rnini egalladi. 

Istiqlol  tufayli  nafaqat  siyosiy  va  iqtisodiy,  balki  tom  ma‟noda  huquqiy 

mustaqillikka  ham  erishildi.  Sir  emas,  istiqlolga  qadar  respublikamizdagi  aksariyat 

---

 

200 

qonunlar  sobiq  ittifoq  qonunlari  asosida  qabul  qilinar  edi.  O„z-o„zidan  ma‟lumki, 

ularda xalqimizning o„ziga xos  hayot  tarzi, urf-odatlari  va udumlari,  ma‟naviy-ruhiy 

va axloqiy ehtiyojlari to„liq aks ettirilmas edi. 

Endilikda  vaziyat  batamom  o„zgardi.  Davlatimiz  mustaqillikka  erishgan  birinchi 

kundanoq  huquqiy  demokratik  davlat  qurmoqchi  ekanligini  va  qonun  ustuvorligi 

ta‟minlanishini ma‟lum qildi. 

Mamlakatimiz  mustaqillikka  erishgandan  keyingi  siyosiy,  ijtimoiy  va  iqtisodiy 

sohadagi  o„zgarishlar  davlat  mustaqilligini  huquqiy  jihatdan  mustahkamlaydigan, 

yangicha  ijtimoiy  munosabatlarni  shakllantiradigan,  fuqarolarning  huquq  va 

erkinliklarini himoya qiladigan qonunlar yaratilishini taqozo etdi. 

Shu  bois  1992-yil  8-dekabrda  demokratik  huquqiy  davlatchilik  zaminini  barpo 

etishning  poydevori  bo„lgan  O„zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  qabul 

qilinishi mamlakatda yangi qonunchilik tizimini barpo etish uchun asos bo„ldi. 

Konstitutsiyaning  11-moddasida  O„zbekiston  Respublikasida  davlat  hokimiyati 

tizimi  –  hokimiyatning  qonun  chiqaruvchi,  ijro  va  sud  hokimiyatiga  bo„linishi 

belgilab qo„yildi. 

Shubhasiz,  hokimiyatning  bunday  bo„linishi  tamoyilining  Konstitutsiyada 

mustahkamlanishi  mustaqillik  tufayli  erishilgan  eng  salmoqli  yutuqlardan  biridir. 

Chunki  ayni  shunday,  umum  e‟tirof  etilgan,  jahon  tajribasida  ko„rilgan  demokratik 

yo„l bilangina odil sudlovni talab darajasida amalga oshirish, Konstitutsiyaga va inson 

huquqlari  to„g„risidagi  xalqaro  paktlarga,  ijtimoiy  adolat  tamoyillariga  og„ishmay 

amal  qilish  mumkin  bo„ladi.  Fuqarolarning  tinchligi  va  ahilligini  so„zsiz  ta‟minlash 

qonuniylik va huquq-tartibotni mustahkamlashga zamin yaratiladi. 

O„tgan  tarixan  qisqa  davrda  sud  hokimiyatini  mustahkamlash,  sud  islohotlarini 

izchillik  bilan  o„tkazish  masalalari  hamisha  davlat  rahbarining  diqqat  markazida 

bo„lib  keldi.  Jumladan,  Oliy  Majlisning  1995-yil  24-fevralda  bo„lib  o„tgan  birinchi 

chaqiriq,  birinchi,  1995-yil  21-dekabrdagi  to„rtinchi  va  1996-yil  28-avgustdagi 

oltinchi sessiyalarida sud hokimiyati uchinchi, mustaqil va qaram bo„lmagan tarmoq 

ekanligiga,  odil  sudlov  tizimini  kengaytirish  va  demokratiyalashtirish  lozimligiga 

e‟tibor berildi.