|
“Xo‘ja” – O‘rta Osiyoda birinchi bo‘lib islom dinini qabul qilgan va o‘zlarini Muhammad alayhissalom va choryor (to‘rt do‘st)ning avlodi deb hisoblaydigan, xonliklar davrida alohida imtiyozlarga ega bo‘lgan enik guruh nomini ifoda etgan. Xo‘jalarni ikkinchi nom bilan sayyidlar deb ham ataganlar. - “Xo‘ja” – O‘rta Osiyoda birinchi bo‘lib islom dinini qabul qilgan va o‘zlarini Muhammad alayhissalom va choryor (to‘rt do‘st)ning avlodi deb hisoblaydigan, xonliklar davrida alohida imtiyozlarga ega bo‘lgan enik guruh nomini ifoda etgan. Xo‘jalarni ikkinchi nom bilan sayyidlar deb ham ataganlar.
- Shu sababdan ham milliy mustaqilligimizga qadar tarixiy –ilmiy asarlarda bir ma’noli tushuncha sifatida qo‘llangan va qator anglashilmovchiliklarga sabab bo‘lgan “xoja” va “xo‘ja” tushunchalarini bir-biridan farqlash ilmiylik talabidir.
- Adabiyotshunos Nusratullo Jumaxo‘ja Huvaydoning hayoti va ijodiga bag‘ishlangan ilmiy maqolasida shunday deb yozadi: “ Huvaydoning otasi Gʻoyibnazar Ernazar o‘g‘li 1104 hijriy yillarda bir guruh marg‘ilonlik qarindoshlari bilan Chimyonga ko‘chib kelgan. Huvaydo shu oilada, shu maskanda tavallud topgan.
- Gʻoyibnazar Chimyonda nufuzli maktabdor eshon edi. U Qashqarda shuhrat qozongan Ofoq Xo‘ja muridlaridan bo‘lib, piriga ixlos va hurmatining ramzi sifatida o‘g‘liga Xo‘janazar ismini bergan. Huvaydo shoirning adabiy taxallusi[4].
Xokiy masnaviy shaklida yozilgan va jami 76 misradan iborat bo‘lgan mazkur asarida Huvaydo, uning nasl-nasablari haqida quyidagi qimmatli ma’lumotlarni beradi: «Yer yuzidagi yetti sharafli shaharlardan biri bo‘lgan O‘sh shahrida din ahli Qul Sulaymon Shayxni ham shoir, ham mardi xudo deb biladilar.Uning o‘g‘li To‘lak Muhammad so‘fi, uning o‘g‘li, ya’ni uchinchi avlod Ernazar edi. Uning o‘g‘li Gʻoyibnazar Ollohning sodiq oshig‘i va xudojo‘y kishilardan biri bo‘lib, tariqat ramzini anglagach, o‘ziga munosiьb pir izlab, doimo xazin (g‘amgin) edi. Nihoyat odamlardan Qoshg‘arda Ofoqxoja ismli g‘avsul a’zam, qutbi Haq, Haq oshiqlarining shayxi borligi ni bildi. So‘ng O‘sh ahli, yoru birodarlari bilan xayrlashib, Chin (Xitoy0 sari yo‘l oldi. U hazrati Ofoq dargohida 30 yil xizmat qildi, tariqat ilmini egallagach, pirdan ruxsat va ijozatlar olib, Farg‘ona yurtiga – Ofoq Xojaning o‘g‘li Xojam Poshsho (Hoja Hasan Muhyiddin) ni izlab, uning huzuriga keldi. U zotni Marg‘ilon shahridan topdi. Boshidan o‘tgan hamma ishlarni unga so‘zladi. Gʻoyibnazar Xojam Poshsho huzurida ekanligida chimyonlik bir kishi Gʻoyibnazarga ixlos qilib, qizini berdi. U Chimyonning Qo‘riq degan joyida (5-10 oila yashardi) o‘zlariga chimdan uy qurdilar. Shundan keyin podsho daftariga qishloq nomini “Chimyon” deb yozdilar. Gʻoyibnazar eshon hijriy 1104 yili (milodiy 1693) yili bir mustahkam ibodatxona barpo etdilar. Bu –Chimyondagi birinchi masjid edi. Uning o‘g‘li hazrat Xojamnazar (Huvaydo) ikkinchi binoni barpo etdilar: - Xokiy masnaviy shaklida yozilgan va jami 76 misradan iborat bo‘lgan mazkur asarida Huvaydo, uning nasl-nasablari haqida quyidagi qimmatli ma’lumotlarni beradi: «Yer yuzidagi yetti sharafli shaharlardan biri bo‘lgan O‘sh shahrida din ahli Qul Sulaymon Shayxni ham shoir, ham mardi xudo deb biladilar.Uning o‘g‘li To‘lak Muhammad so‘fi, uning o‘g‘li, ya’ni uchinchi avlod Ernazar edi. Uning o‘g‘li Gʻoyibnazar Ollohning sodiq oshig‘i va xudojo‘y kishilardan biri bo‘lib, tariqat ramzini anglagach, o‘ziga munosiьb pir izlab, doimo xazin (g‘amgin) edi. Nihoyat odamlardan Qoshg‘arda Ofoqxoja ismli g‘avsul a’zam, qutbi Haq, Haq oshiqlarining shayxi borligi ni bildi. So‘ng O‘sh ahli, yoru birodarlari bilan xayrlashib, Chin (Xitoy0 sari yo‘l oldi. U hazrati Ofoq dargohida 30 yil xizmat qildi, tariqat ilmini egallagach, pirdan ruxsat va ijozatlar olib, Farg‘ona yurtiga – Ofoq Xojaning o‘g‘li Xojam Poshsho (Hoja Hasan Muhyiddin) ni izlab, uning huzuriga keldi. U zotni Marg‘ilon shahridan topdi. Boshidan o‘tgan hamma ishlarni unga so‘zladi. Gʻoyibnazar Xojam Poshsho huzurida ekanligida chimyonlik bir kishi Gʻoyibnazarga ixlos qilib, qizini berdi. U Chimyonning Qo‘riq degan joyida (5-10 oila yashardi) o‘zlariga chimdan uy qurdilar. Shundan keyin podsho daftariga qishloq nomini “Chimyon” deb yozdilar. Gʻoyibnazar eshon hijriy 1104 yili (milodiy 1693) yili bir mustahkam ibodatxona barpo etdilar. Bu –Chimyondagi birinchi masjid edi. Uning o‘g‘li hazrat Xojamnazar (Huvaydo) ikkinchi binoni barpo etdilar:
Do'stlaringiz bilan baham: |
