Husniddin Qoraboyev

6-bo’lim. Atom va yadro fizikasi. 
 
71.  Foton. Foton hossalari. 
Birinchi draja 
71.1.  To’lqin uzunligi 4∙10
-11
 m bo’lgan rentgen nurlarining fotononing energiyasini 
aniqlang.  
 
71.2.  Ko’zga ko’rinadigan 560 nm to’lin uzunlikdagi nurlarning fotoni massasini 
hisoblang. 
 
71.3.  Ko’zga ko’rinadigan nurlarning fotoni massasi 4∙10
-36
 kg. Nurlar chastotasini  
aniqlang.  
 
71.4.  500 nm to’lqin uzunligiga mos keladigan yorug’lik nurlari fotoni imulsini aniqlang.  
 
71.5.  Elektromagnit to’linralning uzunligi qanday bo’lganda, fotoni energiyasi 2.8∙10
-19 
J 
ga teng bo’ladi?  
 
Ikkinchi daraja 
71.6.  Foton energiyasi elektronning tinchlikdagi energiyasiga teng. Bu fotonlar to’lqin 
uzunligini aniqlang. Elektronning tinchlikdagi massasi 9.1∙10
-31
 kg.  
 
71.7.   Odamning ko’zi 550 nm to’lqin uzunlikdagi yashil ranglar uchun yuqori 
sezuvchanlikka ega. Ko’z nurlarni sezishi uchun 1 s da to’r pardaga 80 ta foton 
tushishiga to’gri keladi. Bu nurning qanday quvvatiga mos keladi? 
 
71.8.  Quvvati 100 Vt bo’lgan yorug’lik manbayi 4 s da 5·10
22
 ta foton chiqaradi. 
O’rtacha nurlanish to’lqin uzunligini aniqlng.  
 
71.9.  Monoxromatik nurlar oqimidagi  fotonining energiyasi 4.4·10
-19
 J . Bu 
nurlanishning suvdagi to’lqin uzunligi qanday bo’ladi? Suvning nur sindirish 
ko’rsatgichi 4/3. 
 
71.10. Yoruglikning havodan shishaga tushish burchagi 45
0
, sinish burchagi esa 30ᵒ . 
Yorug’likning shishadagi to’lqin uzunligi 0.33 mkm.Bitta  fotonning energiyasini 
toping. 
 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
104 
 
71.11. To’lqin uzunligi 500nm bo’lgan monoxromatik nurlar oqimi yassi ko’zgu sirtiga tik 
tushadi va uni 10
-8
 N kuch bilan bosadi. Bu sirtga 1 s da tushuvchi fotonlar sonini 
toping. 
 
71.12.  To’lqin uzunligi 0.5 mkm bo’lgan nur ko’zgusimon sirtga 30ᵒ buirchak ostida 
tushadi. Foton ndan qaytganda sirtoladigan impulisni aniqlang. 
 
71.13.  Ideal qaytaruvchi sirtga to’lin uzunligi 500 nm bo’lgan nurlar oqimida 1 s da 10
20
 
ta foton tushadi. Yorug’likning sirtga bosim kuchini aniqlang. 
 
3-daraja 
71.14. 100 sm
2
 yuzaga har daqiqada  tik tushdigan yorug’lik nurlarining energiyasi 63 J. 
Sirt barcha tushgan yorug’likni to’liq yutayortgan bo’lsa, yurug’likning bosimimi 
aniqlang. 
 
71.15.  To’liqn uzunligii 660 nm bo’lan  monoxromatik nurlarning  paralel oqimi 1 sm
2
 
yuzali qora sirtga tik tushadi va unga 3·10
7
 Pa bosim beradi. Sirtga 1 s da 
tushadigan fotonlar sonini aniqlang.  
 
71.16.  Sirtga tik tushayorgan yorug’lik nurlari oqimi  quvvati 100 Wt bo’lgan manbadan 
kelmoqda.  Sirtga tushayotgan nurlarning 50 % i qaytsa, 50 % i yutilinb ketsa, 
yorug’likning sirtga bosim kuchini aniqlang.  
 
71.17.  Quvati 15 Wt va davomiyligi 0.1 s bo’lgan lazer nurlanishi tarqalish yo’nalishiga 
perpendikuliyar bo’lgan  1 mg ideal qaytaruvchi folga parchasiga tushadi. Folga 
parchasi oladigan tezlikni aniqlang.  
 
71.18.  60 kV kuchlanishda ishlaydigan va 1 mA tok ishlatadigan rentgen nur trubkasi har 
sekundda  o’rtacha chastotasi 3·10
18
 bo’lgan 2.5·10
13
 ta foton chiqaradi. Uning FIK 
ni aniqlang.  
 
71.19.  Agar yorug’lik energiyasi istemol qilinadigan energiyaning 4% ni tashkil qilsa, 30 
Wt quvvatli lampochka spektrning ko’rinadigan qismida 1 s da nechta foton 
chiqaradi? Yorug’likning o’rtacha to’lqin uzunligini 0.55 mkm deb xisoblang. 
 
 
 
 
 
 
 

---

   Husniddin Qoraboyev                                                                     
105 
 
72.  Fotoeffekt. 
Birinchi daraja