Huquqiy, tibbiy, ijtimoiy, ilmiy jurnal 1 Volume Issue sentabr 2021

 
huquqiy, tibbiy, ijtimoiy, ilmiy jurnal
5 
Volume 7. Issue 1. SENTABR 2021 
kameradan iborat. Vakuum kamera markazida zaryadlangan zarralar manbai 
joylashgan. Bu manbadan chiqayotgan zarralar doimiy magnit maydonda aylanma 
harakat qilib, elektrodlar orasidagi tirqishdan har bir oʻtishida elektr maydon 
taʼsirida tezligini oshiradi. Zarralar tezligi ortgan sari aylanish radiusi ham ortib 
borib, spiralsimon trayektoriya hosil qiladi, zarraning massasi ortib boradi, natijada 
aylanish davri ham ortadi va tezlatuvchi yuqori chastotali elektr maydonning 
chastotasi kamayib boradi. Magnit tizimi qoʻpol boʻlgani uchun zarraga 1 GeV dan 
ortiq energiya beradigan Fazotronni qurish samarali emas: bunday hollarda 
sinxrofazotronlardan foydalaniladi. Fazotron implusli rejimda, yaʼni sinxrotron 
(rezonans) rejimda ishlaganda qolgan zarralar guruhi energiyasi mumkin boʻlgan 
eng katta qiymatga erishganda Fazotrondan chiqib ketadi va Fazotronning 
parametrlari oʻzining boshlangʻich qiymatiga qaytadi hamda tezlatishning yangi 
sikli boshlanadi.
Mikrotron (elektron siklotron)
- siklik rezonansli tezlatgich, bunda 
siklotron singari magnit maydon ham, tezlanish maydonining chastotasi ham o'z 
vaqtida o'zgarib turadi, ammo tezlashuv koeffitsientining o'zgarishi tufayli 
rezonans holati saqlanib qoladi. Bir zarra mikrotronda bir tekis magnit maydonda 
aylanib, tezlashtiruvchi rezonatordan bir necha marta o'tadi. Rezonatorda energiya 
shunchalik ko'payadiki, uning aylanish davri tezlashuvchi kuchlanish davriga teng 
yoki ko'payadi. Avtofazalash mexanizmi mikrotronda ishlaydi, shunda muvozanat 
orbitasiga yaqin zarralar ham tezlashadi. Mikrotron uzluksiz tezlashtiruvchi bo'lib, 
100 mA darajadagi tok ishlab chiqarishga qodir va erishilgan maksimal energiya 
30 MV (Rossiya, Buyuk Britaniya) tartibida bo'ladi. Magnit maydon aniqligiga 
talab oshib borishi sababli yuqori energiyani realizatsiya qilish qiyin, va oqimning 
sezilarli darajada ko'payishi tezlashtirilgan elektronlarning elektromagnit 
nurlanishi bilan cheklanadi.