Hukmning tarkibi va xususiyatlari Reja Oddiy hukmlarning son va sifat jihatidan bo’linishi. Murakkab hukmlar va ularning turlar

Oddiy hukmlarda terminlar hajmi. Oddiy hukmlarda terminlar(sub'ekt va predikat)ning hajmiga ko’ra to’liq va to’liqsizga bo’linadi.
Umumiy tasdiq hukmlarning sub'ekti har doim to’liq, predikati esa to’liq yoki to’liqsiz hajmda bo’ladi. Masalan: “hamma talabalar o’quvchidir”. Bu yerda hukmning sub'ekti to’liq, predikati to’liqsie, chunki barcha o’quvchilar talaba emas. “hamma insonlar ongli mavjudotdir”. Bu yerda hukmning sub'ekti ham, predikati ham to’liq olingan, chunki faqat insonlargina ongli mavjudotdir.
Umumiy inkor hukmlar ning sub'ekti va predikati har doim to’liq hajmda olingan bo’ladi. Masalan:
Juz'iy tasdiq hukmlarning sub'ekti har doim to’liqsiz, predikati esa to’liq yoki to’liqsiz hajmda olingan bo’ladi. Masalan: “Ba'zi o’simliklar daraxtdir”. Bu hukmda sub'ekt to’liqsiz, predikat esa to’liq olingan, chunki fikr o’simliklarning bir qismi va daraxtlarning barchasi haqida ketayapti. “Ba'zi respublikalar yevropada joylashgan”. Bu hukmda sub'ekt to’liqsiz, predikat esa to’liqsiz olingan, chunki respublikalarning va yevropa davlatlarining bir qismi haqida fikr yuritilmoqda.
Juz'iy inkor hukmlarning sub'ekti to’liq va predikati to’liqsiz hajmda olingan bo’ladi.
Hukmlarning predikat mazmuniga ko’ra turlari. 1.Atributiv (xususiyat) hukm. 2.Mavjudlik hukmi. 3.Munosabat hukmi.
1.Atributiv (xususiyat) hukmlar buyumlarning o’z belgilari bilan bo’lgan bog’lanishlarini ifodalaydi.
Buyumlar belgisiz bo’lmagani kabi, belgilar ham buyumlardan ajralgan holda bo’lmaydi.
2.Munosabat hukmi ob'ektiv borlikdagi buyumning bor yoki yukligin haqida ma'lumot, bilim beradi.
3. Munosabat hukmlari. Bu hukmlar ikki yoki undan ko’p buyumlarning fazoga, vaqtga, jinsga, ketma-ketlikka va tenglikka nisbatan bo’lgan munosabatlarini aks ettiradi. Mantiq ilmida munosabat hukmlari «ARV» formulasi bilan ifodalanadi. Bunda «A» va «V» belgilari buyumlar xaqidagi tushunchani; «R» belgisi esa ular orasidagi munosabatni ko’rsatadi.