Hujayra va gen ingenerligi

In vitro sharoitida otalantirish va embrionlar dastlabki davridagi rivojlanishini ta`minlash
Sutemizuvchilar tuxum hujayrasi otalanadigan joy bachadon shoxining yuqori qismi yoki tuxum yo’li hisoblanadi. Bunday holat otalanish jarayonini o’rganishda qiyinchiliklar tug`diradi. Shuning uchun in vitro da otalantirish bu jarayon biokimyoviy va fiziologik omillarini o’rganishda muhim instrument bo’ladi. Bundan tashqari, bu sistema hayvonlarni ko’paytirish texnologiyasida o’zo’rnini topadi.
Qoramollarda in vitro da otalantirish modifikatsiya qilingan va u tiroid suyuqligi tomchisida amalga oshiriladi. Tashqi muhitda o’stirilgan oositlar kumulyus hujayralardan qisman tozalanadi va har bir tomchiga 5tadan oositlar joylashtiriladi. Bu oositli suyuqliklarga2-5 mkl spermatozoidlar suspenziyasi qo’shiladi. Bunda spermatozoidlar miqdori har bir tomchida 1-1,5 mln/ml ga to’g`ri keladi. Otalantirilgandan 44-48 soat o’tgach oositlar bo’linishi kuzatiladi. Shundan keyin embrionlar epitelial hujayralarining yupqa qavatida keyingi rivojlanishi uchun 5 kun davomida ushlanadi. Qo’ylarda oositlar TSM 199 suyuqligiga 10% li inaktivatsiya qilingan fetal zardob, gonadotropin (LG va FSG) va estradiol-178 qo’shilgan muhitda o’stiriladi. Keyin bu oositlar in vitro da eyakulyatsiya qilingan spermalar bilan otalantiriladi. Bundan oldin spermalar 8 soat davomida DM suyuqligi 10 mm Xeles buferi qo’shilgan muhitda kapatsitatsiya qilinadi. So’ngra 2-4 hujayrali embrion jarrohlik yo’li bilan qo’yiqqa kelib qochirilmagan quyon bachadoniga joylashtiriladi. Uch kundan keyin embrionlar quyon bachadonidan olinib retsipient qo’ylarga qo’yiladi.
Hozirgi paytgacha cho’chqalarda in vitro sharoitida otalantirish to’g`risida ma`lumotlar yo’q. Shu bilan birgalikda ayrim tadqiqotchilar kuzatishicha, cho’chqalar oositi in vitro sharoitida o’stirilib sperma qo’shilganda birontasida keyingi rivojlanish bo’lmagan va ko’pchilik oositda polispermiya yuz bergan. Boshqa mualliflar axborotiga ko’ra, o’stirilgan oositlar otalanishdan keyin me`yorda rivojlangan. Shundan kelib chiqib aytish mumkinki oositlar to’liqyetilgandan keyin otalantirilganda organizmda tuxum hujayraga ko’p sperma kirishini taqiqladi va otalangan tuxum hujayra me`yorda rivojlanadi. Keyinchalik in vitro sharoitida oositlar o’stirilib, otalangandan keyin 48 soat maxsus suyuqlikda saqlanganda 1-4 hujayrali embrionlarga aylangan. Shular jarroxlik yo’li bilan cho’chqa bachadoniga joylashtirilganda 13 tadan ikkitasida bo’g’ozlik holati kuzatilgan.