Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

7-§.  Transmilliy  korporatsiyalar  —  xalqaro  huquq  subyekti
Ayrim  huquqshunos  olimlarning  fikricha,  transmilliy  korporatsiya­
lar  ham  m a’lum  m a’noda  xalqaro  huquqning  subyektlari  hisoblanadi. 
Darhaqiqat,  bu  korporatsiyalar  sanoat  va  moliya  sarmoyasining  o 'ta  
harakatchanligi  bilan  ajralib  turadi.  Bunday  harakatchanlik  esa  ularga 
o'zlarining  faoliyat  ko'rsatish  sharoiti  tobora  kamdaromad  bo'lib  bo- 
rayotgan  davlatlar  hududini  zudlik  bilan  tark  etish  imkonini  beradi. 
Transmilliy  korporatsiyalarning  doimiy  ravishda  monopoliyaga  intilishi 
oxir-oqibat  —  jahon  bozoriga  ziyon  yetkazmasligi  uchun  Transmilliy 
korporatsiyalarning  xalqaro  ko'lamda  kelishilgan  faoliyat  doirasini  yu ­
zaga  keltiruvchi  xalqaro-huquqiy tartibga  solishning  ahamiyati  kattadir. 
Hozirgacha  bu  sohada  xalqaro  shartnoma yaratish borasidagi  intilishlar 
sezilarli  natija  bermayapti  va  BMT  Savdo  va  taraqqiyot  konferensiyasi 
(YuNKTAD)  doirasida  ishlab chiqilgan Transmilliy korporatsiyalar fe’l- 
atvori  kodeksi  ham   tavsiyaviy  hujjatligicha  qolmoqda.  Transmilliy  kor­
poratsiyalarning o'zlari esa,  xalqaro huquq normalarini yaratmaydi:  ular­
ning  davlatlar  bilan  o'zaro  shartnomalari  davlatlar o'rtasida  va  boshqa 
chet  el  yuridik  shaxslari  o'rtasida  tuziladigan  shartnomalardan  farq  qil­
maydi.