Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

l - § .   «Xalqaro jinoyat  huquqi»  tushunchasi
X alqaro  jin o y at  huquqiga  oid  jin o y atlar  qadim dan  m a ’lum .  «Xal­
qaro jinoyat  huquqi»  iborasi  esa  XIX  asm ing  oxiri  XX  asm ing  b o sh la­
rida paydo bo 'lgan .  X alqaro jinoyat  huquqi xalqaro xarakterdagi jin o y a t- 
larga  qarshi  kurash  uchun  zarurdir.  C hunki  bund ay jin oyatlar bir  n ech a 
yoki  barcha  d avlatlar  u ch u n   ijtimoiy  xavf  tu g ‘diradi.  Ikkinchi  ja h o n  
urushidan  keyin  xalqaro jin o y at  huquqi  yanada jadal  su r’atlarda  rivoj- 
landi.  Bunga  m isol  tariqasida  N yurenberg,  T okio,  sobiq Yugoslaviya  va 
R uanda  bo'y ich a  tuzilgan  tribunallar  faoliyatini  ko'rsatish  m um kin.
Xalqaro jinoiy faoliyat  keng qamrovli tushunchadir.  Xalqaro  huquqqa 
qarshi  jinoy atlard a  xalqaro  huquq  tartibga  soladigan  ijtim oiy  m u n o sa­
b a tla r  jin o iy   ta jo v u z   o b y e k ti  h iso b la n a d i.  X a lq a ro   ijtim o iy   x av f 
tug'diruvchi  h arak atlar  ikki  guruhga  bo 'linadi:  birinchisi,  xalqaro jin o ­
yatlar;  ikkinchisi,  xalqaro  xarakterdagi  jinoyatlar.
Jinoyatchilikka  qarshi  kurashda  d avlatlar  xalqaro  ham korligining 
aham iyati  quyidagilar  bilan  belgilanadi:
1)  jino yatlarning  to b o ra   baynalm ilallashuvi  va  globallashuvi;
2)  xalqaro jin o y atlarn in g   ko'payishi  va  bir  qancha  yoki  barcha  dav- 
latlam ing  m anfaatlariga  zidligi;
3)  davlatlarning  xalqaro  jinoyatlarga  qarshi  kurashda  o 'z   faoliyat- 
larini  m uvofiqlashtirishining  zarurligi;
4) jinoyatchilikka  qarshi  kurashda  milliy va  xalqaro-huquqiy vosita- 
larni  q o 'sh ib   olib  borishning  zarurligi.
Shunday  qilib,  xalqaro  jinoyat  huquqi  zam onaviy  xalqaro  h u q u q ­
ning  kom pleks  m ustaqil  sohasidir.  X alqaro  jinoyat  huquqi  norm alari 
ikki  subyektga,  y a ’ni  d avlatlarning  o 'z a ro   vakolat  va  m ajburiyatlari 
b o'y ich a  ham korligi  va  xalqaro jinoyatlar  uchun  jism oniy  shaxslarning 
jinoiy javobgarligiga  qaratilgan  bo'ladi.