Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

birinchidan,  davlatlararo
  (oliy  darajada  va  davlatlar  nom idan  tuzi- 
ladigan);
ikkinchidan,  hukumatlararo
  (hukumatlar  nomidan  tuziladigan)  va 
idoralararo  (idoralar  nomidan  tuziladigan);
uchinchidan,  idoralararo
  (idoralar  nomidan  tuziladigan)  shartno­
malar.
Davlatlararo  tashkilotlar  ishtirokidagi  shartnom alar  soni  tobora  or­
tib  bormoqda.  Xalqaro  tashkilotlar xalqaro  huquqning  alohida  subyekti 
hisoblangani  bois  ularning  shartnomalardagi  ishtiroki  ustavlarida  belgi- 
lanadigan  vazifalari  doirasi  bilan  cheklanadi.
Xalqaro  shartnom alar  faqat  o 'z  ishtirokchilarigagina  m uayyan  m aj­
buriyatlar  yuklaydi.  U chinchi,  y a ’ni  ishtirok  etm aydigan  davlat  uchun 
shartnomalarda  huquq  va  majburiyatlar  ko'zda  tutilmaydi.  U chinchi 
davlatning  roziligi  asosidagina  xalqaro  shartnoma  unga  nisbatan  huqu­
qiy oqibatlam i  keltirib  chiqarishi  mumkin.  Bunday davlat  xalqaro shart - 
nomadan  kelib  chiqadigan  huquqlardan  foydalanar  ekan,  u  shu  bilan 
bog'liq  majburiyatlarga  ham  rioya  etishi  lozim.  M asalan,  1948-yildagi 
Dunayda kema qatnovi to'g'risidagi konvensiya bo'yicha tegishli huquq­
lardan  foydalanuvchi  davlatlar  boshqalarning  roziligisiz,  shartnom a 
mazmunini  o'zgartirish  huquqiga  ega.
Xalqaro  shartnom alar,  ishtirokchilar  sonidan  kelib  chiqib,  ikki  to ­
m onlam a  va  ko'p  tom onlam a  shartnomalarga  bo'linadi.  Xalqaro  shart- 
nomalarning  asosiy  qismi  ikki  tom onlam a  shartnomalardir.  K o 'p   to ­
m onlam a.konvensiyalar  xalqaro  huquqni  kodifikatsiyalovchi  va  taraq­
qiy  ettiruvchi  asosiy  vosita  bo'lib  xizmat  qiladi.
Barcha  davlatlarning  m anfaatlari  uchun  xizmat  qiladigan  norm alar, 
obyektlar  va  maqsadlarni  o'zid a  mujassam  etgan  xalqaro  shartnom alar