|
xizmat ko'rsatuvchi xodimlar
(oshpazlar, bog'bonlar,
qo'riqchilar, haydovchilar va boshqalar)dir. Bu guruh a ’zolari o'zlarining
xizmat vazifasini bajarish davrida sodir etgan xatti-harakatlariga nisba
tan immunitetdan foydalanadilar va ularning xizmat m aoshlari, agar
ular qabul qiluvchi m am lakat fuqarolari bo'lm asa, soliqlardan ozod eti
ladi.
Xalqaro tashkilotlarning va ular xodim larining im tiyozlari hamda
immunitetlari tashkilotlar nizom larida, ko'p tom onlam a konvensiya-
larda va qabul qiluvchi mamlakat bilan tuzilgan ikki tom onlam a bitim-
larda belgilab qo'yiladi.
1946-yild a Bosh Assam bleya B M T im tiyozlari va im m unitetlari
to'g'risidagi konvensiyani qabul qilgan. Konvensiyaga m uvofiq, B M T
m ol-m ulki sudlov harakatlari daxl qilm asligi im m unitetidan foydalana
di, shu bilan birga, ayrim hollarda bunday daxlsizlik huquqidan voz
www.ziyouz.com kutubxonasi
kechish ham m um kin. Tegishli binolar va arxivlar daxlsiz hisoblanadi.
B M T mulki soliqlar va bojxona to'lovlaridan ozod qilinadi. Tashkilot
aloqa vositalarining barcha turlarini qo'llaydi. B M T Bosh kotibi va uning
o ‘ rinbosarlari, shuningdek, ulam ing oila a ’zolari to'liq diplomatik im
munitetdan foydalanadi. Boshqa m ansabdor shaxslar funksional im m u
nitetdan foydalanadi: ular mansabdor shaxs sifatida sodir etgan xatti-
harakati uchun sud oldida javobgar bo'lm aydi; B M T to'laydigan ma-
oshlari soliqlarga tortishdan ozod etiladi. M abodo tegishli immunitet
odil sudlovni ro'yobga chiqarishga xalal bersa, Bosh kotib m ansabdor
shaxsga berilgan im m unitetdan voz kechishi m um kin. BM T n ing ixtisos
lashgan muassasalari va boshqa xalqaro tashkilotlar ham shu kabi im
munitet va im tiyozlarga egadir.
Xalqaro tashkilotlar huzuridagi davlatlar vakillarining immunitet va
imtiyozlari m azkur tashkilotlarning ta’sis hujjatlari, ular a ’zolarining ko'p
tomonlama bitim lari, shuningdek, tashkilotlar bilan qabul qiluvchi dav
latlar o'rtasidagi ikki tom onlam a bitimlarda belgilanadi. Bu boradagi bir
talay odat norm alari 1975-yilda qabul qilingan va hozircha kuchga kir-
magan Universal xarakterdagi xalqaro tashkilotlar qoshidagi davlatlar
ning vakilligi to'g'risidagi Vena konvensiyasida kodifikatsiyalangan.
Xalqaro tashkilotlar huzuridagi doim iy vakolatxonalarning faoliyati
davlatlardagi diplom atik vakolatxonalar faoliyatiga bir qadar yaqindir.
Ulardagi farq, a w a lo , vakolatxonalam i ta’sis etish va xodim lam i tayin-
lash tartibida ko'rinadi. Vakolatxonani yoki kuzatuvchilar missiyasini
t a ’ sis etish m asalasi qabul qiluvchi davlat ishtirokisiz hal etiladi.
Ishonch yorlig'i tashkilotning bosh mansabdor shaxsiga topshiriladi. Mavjud
immunitet va im tiyozlar ham diplomatik immunitetlarga o'xshashdir.
Shunday qilib, diplom atik huquq xalqaro huquqning eng qadim iy
va muhim m ustaqil sohasidir. Xalqaro huquqni diplom atik huquqsiz
tasaw u r etib b o'lm aydi. Diplom atik huquq zam onaviy xalqaro huquq
ning eng kodifikatsiyalangan sohalaridan biridir. Hozirgi kunda diplo
matik huquq davlatlarning tashqi siyosiy funksiyalarini amalga oshiruv-
chi ichki davlat organlari faoliyatini borgan sari ko'proq tartibga solm oq-
da. Bundan tashqari, davlatlarning diplomatik faoliyatini tartibga soluvchi
ichki davlat qonunchiligi ham jadal rivojlanm oqda.
Z am onaviy diplom atik huquqning manbalari xilm a-xildir. U lar qa
toriga xalqaro shartnom a, xalqaro-huquqiy odat va qo'shim cha manba
sifatida m illiy qonunchilik kiradi.
Xalqaro shartnom a diplomatik huquqning asosiy manbaidir va uning
quyidagi turlari mavjud:
1)
universal xalqaro shartnomalar. M asalan, 19 6 1-y ilg i D iplom atik
m unosabatlar to'g'risid agi konvensiya zam onaviy diplom atik huquq
ning yadrosi b o 'lib , universal kodifikatsiyalangan hujjatdir;
www.ziyouz.com kutubxonasi
2) davlatlar o'rtasidagi ikki tom onlam a xalqaro shartnomalar;
3) davlatlar va xalqaro tashkilotlar o'rtasidagi xalqaro shartnomalar;
4) xalqaro tashkilotlar o'rtasidagi xalqaro shartnomalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
