Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

diplomatiya —
  xalqaro  m uzokarolar  yuritish 
san ’ atidir.  Diplom atiya  doirasi  va  shakli  xalqaro  huquqda  belgilanadi. 
Shu  bilan  birga,  diplom atiya  xalqaro  huquq  normalarini  yaratish  va 
joriy etish vositasi ham  hisoblanadi. Tashqi siyosat, diplomatiya va xalqaro 
huquqning  xalqaro  m unosabatlar tizim idagi  uzviy  birligi  ham da  o'zaro 
bog'liqligi  xuddi  ana  shunda  nam oyon  b o ‘ ladi.
Odatda  diplom atiya  doim iy  diplom atik  vakolatxonalari  alm ashinuvi 
bilan  bog'liq   va  bunday  doim iy  vakolatxona  davlatlarga  B M T   va  bshqa 
yirik hukumatlararo tashkilotlarga o ‘ z a ’zoligini  moddiylashtirishi  uchun 
zarur.  Bundan  tashqari,  maxsus  m issiyalar  (yoki  ad  hoc  diplom atiyasi) 
hamda  davlatlarning  konferensiyalarida  ad  hoc  (ya’ ni  m uayyan  m uno­
sabat  bilan)  vakillari  mavjud  bo'ladi.
D iplom atik  aloqalam i  tartibga  soluvchi  xalqaro  huquq  normalari 
davlatlarning  uzoq  yillik  amaliyoti  natijasida  ishlab  chiqilgan  va  nafaqat 
ushbu  am aliyotning  o'zi  bilan,  balki  m illiy huquqning  qonunchilik  huj­
jatlari  va  sud  qarorlari  bilan  ham  tasdig'ini  topadi.  Ushbu  sohaga  oid 
huquq  endilikda  m a’ lum  darajada  D iplom atik  aloqalar to'g'risid a  Vena 
konvensiyasi  ( 1 9 6 1 -yil)  bilan  kodifikatsiyalangan.  Ushbu  konvensiya 
o'zin in g  qoidalarida  «to'g'ridan  to 'g 'ri  ko'zda  tutilmagan»  m asalalam i 
tartibga  soladigan  xalqaro  odat  huquqi  norm alarini  chetlab  o'tadi  va, 
tabiiyki,  davlatlar  u  yoki  bu  qoidani  shartnom aviy  tartibda  yoxud  xulq- 
atvorga  asoslangan  sukutli  bitim  yo 'li  bilan  o'zgartirish  borasida  er- 
kindir.
Tashqi  aloqalar  bo'yicha  davlat  organlarining  maqomi  va  funksiya- 
lariga  taalluqli  (boshqacha  qilib  aytganda,  davlatlararo  rasmiy  munosa- 
batlam i  o'rnatish  va  amalga  oshirish  tartibini  m e’yorga  solib  turuvchi) 
xalqaro-huquqiy  norm alar tizimi  xalqaro-huquqiy am aliyotda  diplom a­
tik  huquq,  deb  ataladi.
D iplom atik  huquq  normalariga  quyidagilar  kiradi: