Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

4 -§ .  Aralashmaslik  prinsipi
Aralashmaslik  prinsipi  xalqaro  huquq  asoslaridan  biridir.  BM T  Us- 
tavida  aytilishicha,  u  Tashkilotga  har  qanday  davlatning  ichki  ishlariga 
aralashmaslik  huquqini  bermaydi  va  a ’zo  davlatlardan  bunday  ishlarni 
Ustav  bo'yicha  (2-m oddaning  7-bandi)  hal  etish  uchun  taqdim   etishni 
talab  qilmaydi.  Ushbu  qoida  xalqaro  huquqning  barcha  subyektlarini 
aralashishdan  tiyilib  turishga  majburlovchi  um um e’tiro f  etilgan  odat 
normasini  ifoda  etadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M azkur  prinsipning  tayanch  tushunchasi  —  «ichki  vakolatlar  jab- 
hasi»  bo'lib,  bu  jabha  davlat  faoliyatining  boshqa  subyektlari  uchun 
yopiqdir.  Bu  tushuncha  hududiy emas,  ya’ni  davlatdan  tashqarida  ham 
aralashishga  yo‘1  qo ‘yilmaydi.
Ushbu  jabhada  davlat  o ‘z  sheriklari  oldida  biron-bir  majburiyatga 
ega emas,  chunki  faqat  ana shu  holatdagina  davlat  boshqa  davlatlarning 
u  yoki  bu  xatti-harakatlarini  yo‘qqa  chiqarish  huquqiga  ega  bo'lmaydi.
Xalqaro  huquq  tarixida  bir  necha  bor davlatning  ichki  vakolatlariga 
kiradigan  ishlar  ro‘yxatini  tuzishga  harakat  qilib  ko'rilgan.  Bunda  dav­
latning  siyosiy  va  iqtisodiy  tizimini  belgilash  ana  shunday  vakolatlar 
sirasiga  kirishini  um um e’tirof etilgan,  ayni  chog'da  keyingi  o ‘n  yillikda 
ilgari  ichki  vakolatlarga  mansub  bo'lgan  ishlaming  butun-butun  toi- 
falari  muayyan  darajada  xalqaro-huquqiy  tartibga  solishning  predm eti- 
ga  aylanib  bormoqda.  Masalan,  bugungi  kunda  xalqaro  huquq  o 'z  xal- 
qiga  nisbatan  har  qanday  zo'ravonlikka  yo‘1  qo'yilishi  mumkin  emas, 
deb  hisoblaydi.
BMT  Ustavining  VII  bobi  7-m oddasining  2-bandiga  muvofiq 
qo ‘llaniladigan  choralar  aralashmaslik  prinsipiga  kirmaydi.  Boshqacha 
aytganda,  tinchlikka  tahdid  solingan,  tinchlik-osoyishtalik  buzilgan, 
agressiya  akti  sodir etilgan  hollarda,  BMT  Xavfsizlik  Kengashi  qaroriga 
binoan,  tegishli  davlatga  nisbatan  majburiy  choralar qo'llanilishiga  ara­
lashmaslik  prinsipi  to'sqinlik  qilmaydi.  Zero,  Xavfsizlik  Kengashi  va 
Bosh  Assambleya  bunday  choralar qo'llanishi  masalasini  hal  etar ekan, 
aw alam bor,  ushbu  ishning  ichki  ekanini  qanchalik  bilsa,  tinchlik  va 
xavfsizlikka  nisbatan  xatar  mavjudligini  shunchalik  aniq  his  qiladi  va 
shunga  ko'ra  ichki  ishlarga  aralashadi.
Ichki  ishlarga  aralashmaslik  prinsipi  umumiy  shaklda  BMT  Ustavi
2-moddasining  7-bandida  qayd  etilgan  hamda  BMTning  1970-yildagi 
Ustaviga  muvofiq  davlatlar o'rtasidagi  do'stona  munosabatlar va  o'zaro 
hamkorlikka  doir  xalqaro  huquq  prinsiplari  to'g'risidagi  Deklaratsiya, 
1975-yildagi  Yevropada  Xavfsizlik va  Hamkorlik  Kengashi  Yakunlovchi 
hujjati,  1981 -yildagi  Intervensiyaga  va  boshqa  davlatlarning  ichki  ish- 
lariga  aralashishga  yo'l  qo'ymaslik  to'g'risida,  ularning  mustaqilligi  va 
suverenitetini  muhofaza  qilish  haqidagi  BM T  deklaratsiyasi  va  boshqa 
shu  kabi  nufuzli  xalqaro  hujjatlarda  aniq  holda  bayon  etilgan.