Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

depozitariyga
  —  ahdlashuvchi  tom onlar  kelishuvi  asosida 
tayinlangan  davlat,  hukumat,  xalqaro  tashkilot  yoki  mansabdor shaxsga 
topshiriladi.  Depozitariyning  asosiy  vazifalari  quyidagilardan  iborat:
1)  xalqaro shartnomaning asl  nusxasini  va saqlash uchun topshirilgan 
vakolatlam i  saqlab  turish;
2)  shartnomaning  tasdiqlangan  nusxalarini  tayyorlash  va  tarqatish;
3)  shartnom aga  doir  boshqa  hujjatlarni  olish  va  saqlash  hamda  ular 
haqida  ishtirokchilarni  xabardor  etib  borish;
4)  shartnomani  ro'yxatga  olish.
Xalqaro  shartnomani  imzolashning  zikr  etilgan  bosqichlari  diplo­
m atiya  am aliyotida  qo'llanadigan  m uayyan  turlarining  xilm a-xilligi  bi­
lan  farqlanadi,  ulam i  ishtirok  etuvchi  tom onlar belgilaydi.  Xalqaro  hu­
quqda depozitariy deganda,  ko'p tom onlam a xalqaro shartnoma va unga 
doir barcha  hujjatlarning  asl  matnini  saqlovchi  tushuniladi.  B ir yoki  bir 
nechta  davlat  xalqaro  tashkilot  yoxud  bunday  tashkilotning  yetakchi 
ijrochi  m ansabdor  shaxsi  depozitariy  bo'lishi  mumkin.  D eylik,  B M T  
Bosh  kotibi  B M T   doirasida  im zolangan  qator  ko'p  tom onlam a  shart- 
nom alam ing depozitariysi vazifasini  bajarayotir.  Depozitariyni  muzoka- 
ralarda ishtirok etuvchi davlatlar belgilaydi.  Odatda,  mazkur shartnomani 
qabul  qilgan  xalqaro  konvensiya  qaysi  davlat  hududida  bo 'lib  o'tsa  — 
o'sh a  davlat  yoki  agar  shartnom a  xalqaro  tashkilot  doirasida  qabul  qi-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lingan bo‘lsa, shu tashkilotning vakolatli organi  depozitariy sifatida tayin- 
lanadi.
Universal  mazmundagi  shartnomalarda  imkon  qadar  ko'proq  dav­
latlar  ishtirok  etishi  manfaatlardan  kelib  chiqib,  ularga  bir  necha  depo­
zitariy  tayinlanishi  mumkin.  Depozitariyning  asosiy  vazifalari  quyida- 
gilardan  iborat:
1)  shartnomaning  asl  matnini  va  depozitariyga topshirilgan vakolat- 
lam i  saqlash;
2) asl  matnning tasdiqlangan  (ishonchli)  nusxalarini tayyorlash hamda 
ularni  ishtirokchilarga va  shartnoma  ishtirokchilari  bo'lish  huquqiga ega 
davlatlarga  yetkazib  berish;
3)  shartnoma  ostiga  qo'yiladigan  imzolarni  olish:  unga  doir  hujjat­
larni,  bildirishnoma  va  xabam om alam i  olish  va  saqlash;
4)  shartnom aga  mansub  im zolar,  hujjatlar,  bildirishnom a  yoxud 
xabam om alar tartibli  ekani,  tegishli  shakldaligi  bilan bog'liq  m asalalar- 
ni  o'rganish  ham da  zarur  hollarda,  ushbu  m asalani  tegishli  davlat 
e ’tiboriga  havola  etish;
5)  ishtirokchilarni  va shartnom a  ishtirokchilari  bo'lish  huquqiga ega 
davlatlarni  shartnomaga  mansub  hujjatlar,  bildirishnoma  va  xabarno- 
m alar  haqida  xabardor  etib  turish;
6)  shartnoma  ishtirokchilari  bo'lish  huquqiga  ega  davlatlarni  shart­
noma  kuchga  kirishi  uchun  zarur bo'lgan  im zolar  m iqdori,  ratifikatsiya 
yorliqlari  yoki  qabul  qilish,  tasdiqlash  yoxud  qo'shilish  to'g'risid agi  huj­
jatlar  olingani  yoki  saqlash  uchun  topshirilgani  haqida  xabardor  etib 
turish;
7)  shartnomani  B M T   Kotibiyatida  yoki  boshqa  xalqaro  tashkilot- 
larda  ro'yxatdan  o'tkazish.
B M T   Ustavining  102-m oddasiga  muvofiq,  a ’zo  davlatlar  o 'z   shart - 
nomalarini  B M T   Kotibiyatida  ro'yxatdan  o'tkazishga  majbur.  Shartno­
ma  shu  tartibda  ro'yxatdan  o'tkazilm agan  taqdirda,  davlatlar  B M T n ing 
biron-bir  organida  ushbu  hujjatga  havola  eta  olm aydilar.  B M T   Kotibi- 
yati  imkoniyat  tug'ilishi  bilan  ro'yxatdan  o'tkazilgan  shartnom alam i 
alohida  to'plam lar  turkumida  nashrdan  chiqaradi.