Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

3-§.  Alohida  xalqaro-huquqiy  maqomga  (rejimga)  ega  makonlar
Er  yuzida  bir  qator  hududlar  alohida  xalqaro-huquqiy  maqomga 
egadir.  Ular  jumlasiga  Antarktika,  Arktika  va  Shpitsbergenni  kiritish 
mumkin.
Antarktikaning  xalqaro-huquqiy  maqomi.
Antarktika  — Antarktida  materigi  va  unga tutash Atlantika,  Hind va 
Tinch  okeanlari  uchastkalarini,  shu jum ladan  u  yerdagi  orollarni  qam ­
rab  olgan  janubiy  yarimshardagi  hudud.
Antarktida  materigi  qariyb  14  million  kvadrat  kilometr  maydonga 
ega  bo'lib,  Yer  kurrasining  o'ndan  bir  qismini  tashkil  etadi.  U  mineral 
zaxiralarga  g'oyatda boy  —  ulkan  ilmiy  va  harbiy  ahamiyatga  molikdir. 
Ushbu  materikni  1820-yili  F.F.  Bellinsgauzen  va  M.P.  Lazarev rahbar- 
ligidagi  rus  ekspeditsiyasi  kashf etgan.
XX  asr  boshida  bir  qancha  davlatlar  materikning  ayrim  qismlariga
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

da’vo bildirganlar.  Boshqa  bir  qator  davlatlar  esa,  bu  da’volarga  qarshi 
noroziliklarini  m a’lum  qilganlar.  Q it’aning  xalqaro-huquqiy  m aqom ini 
belgilash  maqsadida  1959-yili  Antarktika  to'g'risidagi  shartnoma  im- 
zolangan.  Ushbu  shartnomada  Antarktikaga  da’vo  bildirgan  davlatlar 
ham,  ana  shu  da’volarga  qarshi  chiqqan  davlatlar  ham,  shu  jum ladan 
SSSRning  huquqiy  vorisi  sifatida  Rossiya  ham  ishtirok  etgan.
Ushbu  shartnoma  Yer  kurrasining  60-paralleligacha,  shu jum ladan 
barcha shelf muzliklarigacha bo'lgan janubiy qutbidagi hududlarda ta ’sir 
kuchiga ega.  Shartnomada