Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi

D unyoda suvning aylanishi. 
G idrosferadagi suvning bir qism ini atm os- 
feradagi bug4 holatidagi suvlar tashkil etadi va bu suvlar ancha m iqdorni 
tashkil etadi. Agar ayni paytdagi barcha suv bug'larini bir joyga yig‘ish 
m um kin b o ‘lsa, uning massasi 12 milliard ton n ad an oshib ketgan b o 'la r 
edi. Shunisi xarakterliki, atmosferadagi suvning miqdori deyarli o ‘zgarmaydi.
Q uyosh nuri va havo harorati ta ’sirida, ayniqsa, okean lar yuzasidan 
k o 'p m iqdordagi suv to ‘xtovsiz bug‘lanib turadi. B unda osm onga sof suv
56

---

bug‘lari k o ‘tarilib, suv tarkibidagi barcha turli xil m od d alar okeanda qoladi. 
O k e a n d a n q a n c h a m iq d o rd a suv b u g ‘lansa, u n in g o 'r n ig a sh u n c h a
m iqdordagi suv qo'shiladi. D aryolar o ‘z suvlarini okeanlarg a quyadi, 
yog‘inlar yog‘adi va boshqalar hisobiga okeanlar suvi qayta tiklanadi.
Suvning quruqlikdan okeanga tushishining birinchi y o ‘li atm osfera or- 
qali qaytishidir. Bunda quruqlik yuzasidan ko'tarilgan suv bug'lari bulut- 
lar hosil qiladi, ularning ustiga haydab keladi va okean ustiga yog‘in 
yog‘adi.
Suv okeanga qaytib kelishining ikkinchi usuli daryolardan oqib kelishidir. 
Eriyotgan m uzliklar, ko'llar, katta-kichik ariqlar, b u lo q lar suvini daryo­
lar yig‘ib dengizlarga quyadi.
O keanga quruqlikdan suvning qaytib kelishining uch in chi y o ‘li yer 
ostidan oqib kelishidir. Yerga c h u q u r singib ketgan suvlar yer yuziga 
chiqm ay, yer ostidan okean va dengizlarga borib tushadi.
O kean va dengizlarga kelib tushgan suv yana b u g 'lan ib , yog'in quruq- 
likka borishi m um kin. D unyoda an a shunday holda suv okean — atm o s­
fera, quruqlik — okean kabi tartib da aylanib turadi. Suvning an a shunday 
holatda dunyoda aylanib turishini suvning dunyoda aylanib yurishi deyila­
di. D unyoda suvning bu holda aylanib yurishi yerdagi tab iatn i m uvozanat- 
da saqlab turadi.
Y er yuzasidan har yili 520 m ing kv. kub suv b u g 'lan ib , bug'ga aylanib 
yuqoriga ko'tariladi va to'yinib kondensiyalanib, y og'in b o 'lib yana yerga 
tushadi. Yer yuzasiga tushadigan o ‘rtacha yog 'in n in g m iqdori 1015 mm 
(520 m ing km kub) ni tashkil etadi.