Hozirgi davrda

Excel mantiqiy amallar va funsiyalarni qo’llash

Avvalgi darsda matematik amallar bajarish, matematik formulalar yozish va funksiyalar to‘plamiga murojaat qilish bo‘yicha qisman ma’lumot oldingiz. Endi Excel elektron jadvalida ishlashni misollar yordamida ko‘rib chiqamiz. 1-misol. Karra jadvalini hosil qiling (E6-rasm). Quyidagi ketma-ketlikda ishlarni bajaramiz:

1. 
   B2:H2 blokidagi katakchalarni piktogrammasi yor damida birlashtiramiz va “Nechalik jadval kerak?” matnini kiritamiz;
   
2. 
   D3 katakchaga “=”, E3 katakchaga biror sonni (masalan, 6 ni) kiritamiz;
   
3. 
   C4 katakchadan E3 katakchaga absolyut murojaatni kiritamiz, ya’ni C4 katakchaga “=E3”ni yozib, F4 klavishni bosamiz;
   
4. 
   D4 katakchaga “*” belgisini, E4 katakchaga 1 sonini, F6 katakchaga “=” belgisini kiritamiz;
   

G4 katakchaga “=C4*E4” formulani kiritamiz

6) C4:G4 blokini belgilab, blokning o‘ng quyi burchagidagi % belgisidan sichqoncha yordamida G ustun bo‘yicha pastga tortib nusxalaymiz; 7) Katakchalarga katakcha formati yordamida rang beramiz. Tekshirib ko‘rish mumkinki, E3 katakchadagi qiymatni o‘zgartirsak, G ustundagi qiymatlar karra jadvaliga mos ravishda o‘zgaradi. Excel elektron jadvali matematik formulalar bilan ishlash uchun keng imkoniyat ochib beradi. Shulardan biri funksiyalar to‘plamining mavjudligidir. Excel funksiyalar to‘plamida 400 dan ortiq funksiya bo‘lib, ular matematik, mantiqiy, statistik, matn, moliya va boshqa turlarga bo‘linadi. Funksiyalarni formulalarda ishlatishning umumiy qoidasi quyidagilardan iborat: • har bir funksiya boshqa takrorlanmaydigan o‘z nomiga ega; • funksiyalarga murojaatda ularning nomidan keyin qavs ichida nuqtali vergul bilan ajralib turuvchi argumentlar ro‘yxati yoziladi. Excel elektron jadvalidagi funksiyalarning ba’zilari b ilan tanishtiramiz:

2-misol. x ning –5 qiymatida y=(x5–√ –| x –| – + –2 –0 –) – : (x–3)2 funksiyani hisoblang. Bu vazifani ikki usulda bajarish mumkin. 1-usul.

2-usul.

Shuni ta’kidlash lozimki, Excel funksiyalarini qo‘llash uchun ularning xususiyatlari haqida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lish lozim.

Nisbiy murojaatda formula nusxasidagi katakchalar adreslari nusxa joylashtirilayotgan katakchaga mos o‘zgaradi. Masalan, A2 katakchadagi “=A1 + B4” yig‘indining A3 katakchaga nusxasi “=A2 + B5”, A7 katakchaga nusxasi “=A6 + B9”, F17 katakchaga nusxasi “=D16 + E19” kabi o‘zgarib joylashadi. Absolyut murojaatda katakcha adresi o‘zgarmaydi. Elektron jadvallarda absolyut adres xususiyatini ifodalash uchun maxsus belgidan (Excelda – $) foydalaniladi. Masalan, A2 katakchadagi “=A1 + $B$4” yig‘indining F17 katakchaga nusxasi “=D16 + $B$4”, C7 katakchadagi “=B3 – C$6” ayirmaning F9 katakchaga nusxasi “=E5 – F$6”, L11 katakchadagi “=D6 * $C3” ko‘paytmaning M14 katakchaga nusxasi “=E9 * $C6” kabi joylashadi. Bundan ko‘rinadiki, $ belgisi qo‘yilgan ustun yoki satr tartibi nusxa ko‘chirilganda o‘zgarmay qolar ekan. Quyidagi misolda absolyut va nisbiy murojaatlardan foydalanilgan. Bunda C3 katakchaga “=C1” formulani kiritgach, F4 klavishini bosib absolyut murojaat hosil qilamiz, so‘ng formulaning davomini yozamiz.

1-misol. Excelning 1997 va 2003 naqllarining bitta varag‘idagi katakchalar soni hisoblansin.

Excel elektron jadvalida formulalar satri ma’lumot va formulalarni yozish hamda tahrirlash uchun ishlatilishi mumkin. Bu satrning chap tomonida katakcha nomini ko‘rsatuvchi joy bo‘lib, unda jadvaldagi joriy katakchaning adresi (nomi) ko‘rinib turadi. Formulalar satri yonidagi belgisi funksiyani tanlash va katakchaga joylashtirish imkonini beradi.