Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги

азотли ўғитларни
қўллашда, тупроқ ва иқлим 
шароити ҳамда тупроқнинг агрокимёвий ҳолатидан келиб чиқиб улардан 
фойдаланиш лозим. 
Фосфор
ҳам, азот сингари, оқсиллар таркибига киради ва 
ўсимликларнинг нафас олиши ҳамда илдизларининг ўсишига катта таъсир 
кўрсатади. Шунингдек, ўсимликнинг ривожланишини ва меваларининг 
етилишини тезлаштиради.
Калий
ўсимликларда эркин ёки кучсиз кимёвий бириккан ҳолда, 
асосан, у ўсимликни яхши мустаҳкамланишига, ҳосилнинг ошишига ва турли 
касалликлар, сув танқислигига чидамли бўлишига ёрдам беради.
Намуналар олишда ҳар бир дала 5 гектарлик элементар участкаларга 
ажратилди. Ҳар бир элементар участкадан конверт усулида 20 та индивидуал 
тупроқ намуналари олиниб улар аралаштирилиб ўртача намуна тайёрланди. 
Олинган намуналар лабораторияга олиб келиниб, майдаланиб диаметри 1 мм 
бўлган ғалвирдан ўтказилиб, тупроқ таркибидаги гумус ва ўсимликлар учун 
зарур бўлган озиқ элементлар, яъни ҳаракатчан фосфор ва алмашинувчан 
калий миқдори аниқланди. 

---

60 
Олинган лаборатория таҳлиллари асосида “PANORAMA” дастурида 
тупроқларнинг ҳаракатчан фосфор ва алмашинувчан калий билан 
таъминланганлик даражаси харитаси тузилди ва қишлоқ хўжалиги 
экинларини ўғитлаш бўйича тавсиялар берилди.
1-расм. Тупроқлар таркибидаги ҳаракатчан фосфор Р
2
О
5 
миқдори 
бўйича Х А Р И Т А (мг/кг тупроқда ҳисобида) 
Тупроқни ҳаракатчан 
фосфор билан 
таъминланганлиги 
1 кг тупроқда 
ҳаракатчан 
фосфор 
микдори мг 
Майдонлар бўйича нисбати 
Ранглар 
Гуруҳланиш 
Таъминланга
нлик 
даражаси