Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат транспорт университети

1.1-расм. Инновацияни иқтисодий тартибга солиш усуллари¹⁶

Билвосита иқтисодий тартибга солиш услубида солиқ имтиёзлари муҳим аҳамиятга эга бўлиб, имтиёзлар бериш орқали компаниянинг ривожланишига таъсир кўрсатилади. Солиқ имтиёзлари давлат нуқтаи-назаридан келиб чиққан ҳолда устувор инновацион йўналишларга берилади.

Солиқ имтиёзлари давлат томонидан инновацион фаолиятни тартибга солиш ва молиялаштириш учун қуйидаги ҳолатларда берилади:

1. 
   Янги техника-технология учун капитал қўйилмалар ҳажмидан келиб чиққан ҳолда фойда солиғига имтиёзлар берилади. Буюк Британияда татбиқ этилган янги техника ва технология нархидан келиб чиққан ҳолда 50% гача солиқ имтиёзлари берилади. АҚШ да эса, энергетика соҳасида 100% гача, янги техника ва технологиялар татбиқ этилган ҳудудига қараб 10% дан 15% гача имтиёзлар берилади;
   
2. 
   ИТТКИ харажат ҳажмидан келиб чиққан ҳолда фойда солиғига имтиёзлар бериш. ИТТКИ бўйича эса имтиёзлар икки хил: ИТТКИ харажатлари ҳажми ва ўсиши бўйича амалга оширилади. АҚШ, Буюк Британия, Белгия, Швейтсия, Италия каби давлатларда умумий ИТТКИ харажатлар ҳажмидан келиб чиққан ҳолда солиқ имтиёзларининг ҳажми 100% гача берилади. ИТТКИ харажатларининг базис йилга нисбатан ўсиш суръатидан келиб чиққан ҳолда 20% дан 50% гача имтиёзлар берилади¹⁷;
   
3. 
   Солиққа тортилмайдиган фойда қисмининг фоиз ставкасини ошириш орқали махсус инновацион фаолиятга йўналтирилган фондлар ташкил қилиш. Францияда инновацион лойиҳаларга йўналтирилган фондлар тузиш учун солиққа тортиладиган фойданинг фоиз ставкаси 5 йил давомида 50% гача имтиёз берилади. Буюк Британияда фоиз ставкаси 20% дан 1% гача камайтирилади¹⁸. Россия Федератсиясида эса тармоқларда инновацион фаолиятни қўллаб-қувватлаш учун қуйидаги имтиёзлар мавжуд:
   

- солиқ, йиғимлар, божхона тўловлари;
- кадрларни ўқитиш ва таълим соҳасида;
- молиявий таъминот (грантлар, кредитлар, қарзлар, хориж кредитларига кафолат);
- мақсадли дастурларни амалга ошириш;
- экспортни қўллаб-қувватлаш;
- бошқа Россия Федератсиясининг қонунларига зид бўлмаган имтиёзлар.
Темир йўл транспортида инновацион фаолиятни амалга оширишнинг хориж тажрибаси шарҳи сўнгида шуни қайд этиш керакки, ривожланган мамлакатларда ушбу соҳанинг инновацион фаолиятини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш механизми ишлаб чиқилган ва амалиётда қўллаб келинмоқда.

II БОБ “ЎЗБЕКИСТОН ТЕМИР ЙЎЛЛАРИ” АЖНИНГ “QUQON MTU IQTISODIY PRAGNOZ” БЎЛИМИНИНГ ХЎЖАЛИК

ФАОЛИЯТИ ТАҲЛИЛИ

2.1. ЎзТЙ АЖнинг “Quqon MTU Iqtisodiy pragnoz» бўлими унитар корхонасининг умумий тавсифи

Тошкент тепловозларини та'мирлаш заводи Ўзбекистон Республикасида асрлик тарихга эга бЎлган кам сонли корхоналардан бири бЎлиб, Ўзбекистон Республикасидаги энг қадимий корхона ҳисобланади. У 1900 йил май ойида Ўрта Осиё темир ё'л ма'муриятига расмий равишда топширилган Тошкент магистрал темир ё'л устахоналари асосида яратилган.
1958 йилдан бошлаб Ўсимликнинг тубдан ўзгариши бошланади. Уч йил давомида завод жамоаси 146 дона дастгоҳсозлик, энергия ишлаб чиқарувчи ва кЎтариш-транспорт ускуналарини йиг'ди ва Ўзлаштирди, заводда локомотивларни та'мирлаш учун зарур ҳужжатларни тайёрлашни бошлаган дизайн бЎлими ташкил этилди.
1959 йилда ТЕ3 сериясидаги биринчи магистрал тепловоз та'мирдан чиқарилди.
1965 йилда завод мамлакатда биринчи бўлиб ЧМЕ-2 сериясидаги Чехословакия тепловозларини та'мирлашни Ўзлаштирди.
Етмишинчи йилларда завод 2ТЕ10Л сериясидаги йирик магистрал дизел локомотивларини та'мирлашга ўтди.
Саксонинчи йилларнинг бошларида заводни реконструксия қилишга катта сармоялар киритилган. Шундай қилиб, агар реконструксия бошланишидан олдин корхона та'мирдан тепловозларнинг 300 га яқин қисмини ишлаб чиқарган бўлса, реконструксиядан сЎнг 400 га яқин участкаси ишлаб чиқарилган.
Тўқсонинчи йилларда, реконструктсия қилинганидан сўнг, корхона сезиларли даражада мустаҳкамланди. Янги прогрессив технологияларнинг жорий этилиши, замонавий ускуналарнинг жорий этилиши заводга бир қатор зарарли корхоналардан рентабел бЎлишига имкон берди.
1993 йилда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори асосида Тошкент тепловозларини та'мирлаш заводи, Андижон ва Пахтаобод механика заводлари "Ўзжеллдорреммаш" ишлаб чиқариш бирлашмасига давлат акциядорлик темир ё'л таркибига киритилиб Ўзгартирилди. "Ўзбекистон темир ё'ллари" компанияси.
Уюшма таркибида Андижон ва Пахтаобод фабрикалари Ўз ишларида ишонч ва барқарорликка эришдилар. Бирлик ва эҳтиёт қисмларни кооператив этказиб бериш бЎйича яхши ё'лга қЎйилган муносабатлар энг муҳим буюмлар дефитситини ё'қ қилишга ёрдам берди. Ўззҳелдорреммаш ПА Ўз профилига кЎра ҳаракатланувчи таркибни та'мирлаш ва эҳтиёт қисмлар ишлаб чиқариш бЎйича Марказий Осиё ва Қозог'истонда ягона ҳисобланади.
Қаттиқ валютани тежаш мақсадида "Ўзбекистон темир ё'ллари" АЖ томонидан заводга импорт Ўрнини босувчи маҳсулотлар ишлаб чиқаришни ташкил этиш вазифаси қЎйилди. 1993 йилда ТЕМ-2 сериясидаги тепловозларни капитал та'мирлаш Ўзлаштирилди, ҳаракатланувчи таркиб учун Ўнлаб эҳтиёт қисмлар тикланмоқда ва ишлаб чиқарилмоқда (вагон ва тепловозлар учун тормоз паблари, терминал ва кЎмилган болтлар, таёқчалар, М22 ёнг'оқлари, текис ва илгари бошқа республикалардан этказиб бериладиган икки бурилишли ювувчилар, булоқлар, Д50 ва Д100 дизел лайнерлари, горизонтал ёнбошлар ва бошқа қаторлар).
1994 йилда завод ё'ловчи вагонларини капитал та'мирлашни Ўзлаштирди. Дизелдан электровоз тортиш кучига Ўтиш учун темир ё'лни электрлаштириш, реконструктсия қилиш ва модернизатсия қилиш муносабати билан завод ВЛ80С сериясидаги электровозларни та'мирлашни Ўзлаштира бошлади.
1995 йилда депо учун электровоз г'илдиракларини та'мирлашни ривожлантириш бошланди.
1997 йилда Асака шаҳрида ё'ловчи автоуловларини ишлаб чиқариш заводи (УзДЕУауто) ишга туширилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикаси ҳукумати заводга икки қаватли платформаларни модернизатсия қилиш ва та'мирлаш ишларини топширди. автоуловларни ташиш.
1997 йилда минерал Ўг'итларни ташиш учун бункерли вагонларни та'мирлаш ва модернизатсия қилишни ривожлантириш бошланди.
1998 йилда ёг'оч ва металл корпусли ёпиқ юк вагонларини капитал та'мирлаш Ўзлаштирилди.
1999 йилда корхона тцемент машинаси учун гранулали вагонни қайта жиҳозлашни Ўзлаштирди.
2000 йилда корхона Ўзбекистонда ва бутун Марказий Осиёда биринчи марта "АЗОВМАШ" заводи ва "Сереп" МЧЖ - Украина мутахассислари билан биргаликда катта ҳажмдаги танкларни йиг'ишни амалга оширди. Тепловозлар ва ёпиқ вагонларни капитал та'мирлаш Ўзлаштирилди.
2001 йилда заводда юк вагонларининг ишлаш муддатини узайтириш учун синов-диагностика маркази ташкил этилди, унинг мутахассислари Москва халқаро "Спектрум" диагностика Ўқув марказида ва Нижний Новгород техник диагностика, экспертиза ва сертификатлаштириш марказида Ўқитилди. Ўша йили буг 'иситиш тизимини Ўрнатиш билан тепловозларнинг ишлаш муддатини узайтириш ва резервуарларни капитал та'мирлаш билан та'мирлаш ишлари Ўзлаштирилди.
2002 йилда корхона ёпиқ вагонларнинг ишлаш муддатини узайтирган ҳолда та'мирлашни Ўзлаштирди, тцемент ташувчиси учун гондолли вагонларни модернизатсия қилди, самосвалларни капитал та'мирлади.
2003 йилда корхона хизмат кЎрсатиш муддатини 5 ва 11 йилга узайтирган ҳолда гондолли вагонларни янгилашни Ўзлаштирди.
2004 йилда корхона электровозларнинг тортиш двигател рамкасининг КР2 миқдорида капитал та'мирлашни Ўзлаштирди ва шунингдек, М27 русумидаги нонни ишлаб чиқаришни ё'лга қЎйди.
2005 йилда корхона ВЛ80 сериясидаги КР2 миқдоридаги электровозларни капитал та'мирлашни Ўзлаштирди, эксплуататсия муддатини 5 йилга узайтириш билан самосвалларни қайта тиклаш, ёпиқ вагонларни жорий та'мирлаш Ўзлаштирилди.
2006 йилда корхона ВЛ 60к сериясидаги электровозларнинг ишлаш муддатини узайтирган ҳолда тиклашни ва платформа асосида тцемент юк машинасини ишлаб чиқаришни Ўзлаштирди.
2003 йил октябрда, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2003 йил 24-июндаги 464-сонли қарорига биноан. қуйма ишлаб чиқариш қисмидаги "Товар локомотив паркини модернизатсия қилиш" инвестиция лойиҳасини амалга ошириш учун "Иргидромаш" ОАЖ "Ўзтемирё'лмашта" унитар корхонаси қошидаги "ТЎқимачилик ва механика заводи" ёрдамчи корхонасига айлантирилди. мир ”.
"ЎЗТЕМИРЎЛМАШТА'МИР" УК бош директорининг 10.09.2009 йилдаги 623-сонли буйруг'ига биноан "Ўзбекистон темир ё'ллари" АЖнинг 25.08.2009 йилдаги 311-Н-сонли буйруг'ини бажариш чора-тадбирлари тЎг'рисида " ТР-3 миқдоридаги тепловозларни та'мирлаш ва "ЎЗТЕМИРЎЛМАШТА'МИР" УКда вагонларни модернизатсия қилиш, юк вагонларини та'мирлаш ДП "ЛМЗ" ва ДП "АМЗ" га Ўтказилди.
Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Маҳкамасининг қарорларини бажариш учун "Ўзтемирё'лмашта'мир" унитар корхонаси 2005 йилдан бери тайёр маҳсулотлар, бутловчи буюмлар ва материаллар асосида ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш бЎйича Давлат дастурига киритилган. ишлаб чиқариш ҳажми ҳар йили ошиб борадиган маҳаллий хомашё бЎйича. 2009 йилда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 18.03.2009 йилдаги 1074-сонли "2009-2013 йилларда темир ё'л соҳасини ривожлантириш ва модернизатсиялашнинг комплекс дастури" тЎг'рисидаги Фармонига биноан. ва "Ўзбекистон темир ё'ллари" ДАТК Бошқаруви Раисининг 2009 йил 29 июлдаги 276-Н-сон буйруг'и. "Ўзтемирё'лмашта'мир" унитар корхонасида тепловозларни модернизатсия қилиш 1А-9ДГ исп.з янги дизел двигателини Ўрнатиш билан амалга оширилади.
2010 йилда, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2010 йил 29 декабрдаги 1455-сонли қарорларига биноан. 21.12.2010 йилдаги 8.12-сонли, ПП-сонли 1446-сонли илова. 15.12.2010 йилдаги № 3 ва ПП-сонли 1442-сонли илова. № 2-илова, 2011-2015 йилларда "Ўзтемирё'лмашта'мир" унитар корхонасида "Ўзбекистон темир ё'ллари" АЖнинг локомотивлари ва юк вагонларини модернизатсия қилиш ва қайта тиклаш режалаштирилган.