Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги самарқанд давлат

32.Махсуслаштириш –берилган тўпламдан бунда ётувчи тўпламга 
қарашга ўтишдан иборат.
34.Абстракция- анализ ва умумлаштириш каби икки хил шаклда 
бўлиши мумкин. Биринчи шакли, предметни ҳиссий билиш бўлиб, бунда 
предметнинг бир хоссасига қарамасдан бошқа унинг хоссаларини 
ажратишдир. Геометрик жисм сифатида қараб предметнинг шакли, 
ўлчовлари, текисликда ёки фазо-даги вазиятига қаралади. Иккинчи шакли 
абстракция ҳиссий билишдан умуман олганда келиб чиқади. Масалан, 
учбурчакнинг турли бурчаклар буйича синфлашда абстрактлаштириб 
учбурчакнинг турлича томонга эгалиги хоссасига эътибор бермай, абстракт 
учбурчак тушунчаси билан иш кўрилади. этиш учун муҳим хосса ажратиб 
қаралади. 
35.Конкретлаштириш-ўқитишнинг 
дастлабки 
босқичларидаги 
қўллани-лади. У ўрганилаётган объектнинг бир тарафи бир ёқлама 
ўрганилади ва бу ўрганиш унинг бошқа томонларига боғлиқ бўлмаган ҳолда 
амалга оширилади.. 
36. Индукция.– йўналтириш, уйғотиш маъносида бўлиб, уч асосий 
кўринишга эга: 1) икки ёки бир нечта бирлик ёки хусусий ҳукмлардан янги 

---

умумий ҳукм хулоса чиқарилади; 2) тадқиқот усули бўлиб, объектлар 
тўплами барчасига тегишли хоссалар баъзи алоҳида олинган объектларда 
ўрганилади; 3) материални баён қилиш усули бўлиб ўқитишда унчалик 
умумий бўлмаган қоидалардан умумий қоидалар( хулоса ва натижалар)га 
келинади.
37.Икки хил индукция- тўлиқ бўлмаган ва тўлиқ.
38.Тўлиқ бўлмаган индукцияда берилган вазиятга таалуқли барча 
хусусий ҳоллар қараб чиқилмайди. Масалан, 5+2=2+5 тенгликдан а+в=в+а 
ёки арифметик прогрессия п-чи ҳади формуласини келтириб чиқариш, бунда 
фараз келтириб чиқарилади, исбот эса дедуктив йўл билан амалга 
оширилади. 
39.Тўлиқ индукция берилган вазиятга таалуқли барча бирлик ва хусусий 
хукмларни қарашга асосланган хулоса чиқаришга таянади. Масалан, биринчи 
10 та сон орасидаги туб сонлар сонини аниқлаш учун барча сонларни қараб 
чиқиш мумкин. Баъзида тўлиқ индукция исботлаш учун қўл келади, масалан, 
ички чизилган бурчакни ўлчашда учта хусусий ҳол қаралиши мумкин: 
бурчакнинг бир томони диаметр, бурчак ичида диаметр, диаметр бурчакдан 
ташқарида. 
40.Дедукция лотинча дедуктио – келтириб чиқариш маъносини 
англатиб, тасдиқнинг бир шакли бўлиб, битта умумий ҳукмдан ва битта 
хусусий ҳукмдан янги унчалик умумий бўлмаган ёки хусусий ҳукм келтириб 
чиқарилади. Умумий ҳукм ЭКУБ (6,7) =1. Янги хусусий ҳукм: 6 ва 7 ўзаро 
туб сонлар.
41.Дедуктив хулосалар - уч хилда бўлади: а) умумийроқ қоидадан 
умумийроқ бўлмаган (ёки бирлик) ҳукмга ўтиш, масалан, юқоридаги мисол 
бундан далолат беради; б) умумий қоидадан умумий қоидага ўтиш
(масалан, барча жуфт сонлар 2 га бўлинади, барча тоқ сонлар 2 га 
бўлинмайди, ҳеч қандай жуфт сон бир вақтда тоқ сон ҳам бўлолмайди);
в) бирликдан хусусийга ўтиш ( 2 сони-туб сон, 2 –натурал сон, баъзи натурал 
сонлар туб сонлардир).
42. 
Математик