Ўзбекистон республикаси олий


Александр Иванович Смирницкий



Download 1,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/141
Sana24.02.2022
Hajmi1,7 Mb.
#193439
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   141
Bog'liq
умумий тилшунослик (2013)

Александр Иванович Смирницкий 


115 
А.И.Смирницкий (1903

1954) йирик назариётчи тилшунос олим бўлиб, у 
қатор тадқиқотларида тил ва тафаккур муносабати, тилнинг объектив 
мавжудлиги, тил бирликларида лексик ва грамматик элементлар, тил ва нутқ 
муносабати каби масалаларни ёритди. Айниқса, у «Тилнинг объектив 
мавжудлиги» (1954) асарида тил ва нутқ диалектик муносабатига алоҳида 
тўхталиб, бу ҳақда ўзига хос янги фикрларни баён қилди. Аниқроғи, олим ай-
ни тадқиқотида тилни ўзаро боғланган лисоний бирликларнинг йиғиндиси ва 
улар ўртасидаги муносабат сифатида қайд этди. Нутқни эса у муайян талаф-
фузнинг аниқ лисоний мазмун билан бирлашиши, боғланиши деб тушунтирди. 
Тил, унинг фикрича, турлича намоён бўлувчи барча нутқ компонентларининг 
– бирликларнинг йиғиндисидир. Агар, 

дейди у, нутқ ўзаро алоқа қилиш усу-
ли бўлса, тил ўзаро алоқа воситасидир. 
Тил нутқда мавжуд бўлади. У нутқ билан ўзаро алоқада, муносабатда, 
ўзаро таъсирда бўлиб, нутқда, нутқ орқали ривожланади. Тил, 

дейди у, нутқ 
билан боғланган, нутққа «қамалган» бўлиб, тилшунослик фанининг предме-
тидир, объектидир. 
А.И.Смирницкийнинг тил ва нутқ ҳақидаги фикрларидан унинг тил ва 
нутқнинг диалектик муносабатини тўғри тушунганини ва тадқиқотларида, 
лисоний ҳодисалар таҳлилида шу муносабатга амал қилганини кўриш мум-
кин. 
Олим асарларида тилнинг асосий бирлигига – сўзга, сўз масса-ласига 
алоҳида эътибор беради. Сўз, унинг фикрича, айни вақтда ҳам лексик, ҳам 
грамматик бирлик ҳисобланади. Сўзнинг бундай кўп жиҳатлилиги ундаги лек-
сик ва грамматик томонларнинг, хусусиятларнинг ўзаро боғлиқлигидан келиб 
чиқади. 
А.И.Смирницкий, сўздаги грамматик жиҳат – бу муноса-батларнинг ифо-
даланиши ва уларнинг тилда кўрсатилиши, кузатилишидир. Грамматик ҳоди-
салар таҳлилида ички томонни ҳам – муносабатлар мазмунини, шунингдек, 
ташқи томонни ҳам, ушбу муносабатнинг сўзларнинг ўзгаришидаги ва бири-
ки-шидаги ифодаланишини ҳам ҳисобга олиш лозим, 

дейди. 
А.И.Смирницкий, асосан, инглиз тили мутахассиси бўлиб, айни тилга 
оид қатор жиддий тадқиқотлар яратди. Булар: 1. “Сравнительно - историче-
ский метод и определение языкового родства” (1955). 2.«Инглиз тили лекси-
каси» (1956). 3.«Инглиз тили синтаксиси» (1957). 4.«Инглиз тили морфоло-
гияси» (1959) ва бошқалар. 

Download 1,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   141




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish