Ўзбекистон олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. А. Абдуазизов, А. А. Ярмухамедов

1.2. Нишонларнинг координаталарини ва ҳаракат тезликларини аниқлашда амалга ошириладиган физик жараёнлар.

Радиолокацион кузатувда, нишон ҳақидаги ахборот, маълумотлар радиолокацион сигналлар ёрдамида амалага оширилади.

Электромагнит тебранишларнинг параметрлари маълум тарзда нишон билан боғланган жараёнлар бўлиб, улар радиолокацион сигналлар деб аталади.
Радиолоацион сигналларни ҳосил қилиш усуллари:
- актив радиолокация усули- ушбу усул кўп тарқалган бўлиб, нишонга қарата электромагнит энергия тарқатилади ва нишондан қайтган радиотўлқинларни РЛС қурилмаси ёрдамида қабул қилиб таҳлил қилинишига асосланган.
- актив жавоб усули – ушбу усулда нишонга қарата электромагнит энергия тарқатилганда, нишон энергияни қабул қилади ва ундаги ўрнатилган ретранслятор қурилмаси (жавоб берувчи) ишга тушиб, маълум кўринишдаги жавоб радиосигналларини қайтаради.
- пассив радиолокация усули - ушбу усулда нишон тарқатган хусусий радиосигналларни қабул қилинишга асосланган бўлиб, уларга мисол бўла олади (жисмларни радиоиссиклик тўлқинларни тарқатиши, радиотехник қурилмаларни хусусий тарқатаётган тўлқинлари).
Объектни кузатиш (аниқлаш), РЛС қабул қилгич қурилмасининг киришига берилган радиолокацион сигнални қайд этилишига асосланган.
Нишонларнинг координаталарини ўлчашда, радиолокацион сигналларнинг параметр қийматлари нишон ҳақида ахборот берадилар. Бунда радиотўлқинларни қуйидаги физик хусусиятлари қўлланилади:

• 
  эркин фазода раидотўлқиннинг тарқалиш тезлиги, унинг қиймати тахминан доимий бўлади.
  
• 
  радиотўлқиннинг тарқалиш траекторияси тўғри чизиқ бўлади.
  
• 
  агар нишон РЛСга нисбатан маълум йўналишда силжиганда (Допплер эффекти), қабул қилинган электромагнит тўлқинлар частотаси, узатилган тўлқинлардан фарк қилади.
  

РЛС дан нишонга ва орқага қайтган радиотўлқинларни тарқалиш вақти t_D:
.
актив радиолокация усули бўйича нишоннинг масофаси

.