Avtomobil past-baland va uydim-chuqur yo’llarda harakatlanganda ayniksa yengil avtomobillarda va avtobuslarda o’rnatilgan osmalar deyarli yumshok bo’lishi lozim. Yuqoridagi yo’llardan avtomobil harakatlanganda va burilishlarda burilganda kuzovning to’satdan chap yoki o’ng tomonga og’ir vaziyati yuzaga keladi. Bu holatni yo’qotish maqsadida yengil avtomobillarda va ba’zan avtobuslarda ko’ndalang turgunlik stabilizatori o’rnatilgan. Ko’ndalang turgunli 148 stabilizatori kuzovni kundalang tekislik buyicha tebranishini va og’ishini kamaytirish hamda avtomobilning turgunligini ta’minlash uchun xizmat qiladi. 13.5-chizma. 13.5-chizma.
13.5-chizma. Ko’ndalang turg’unli stabilizatori: 1-P-simon shtanga, 2-rezinali vtulka, 3-ustunlar, 4 va 5-rezinali yostiqchalar.
Stabilizator shtangasi 1 prujinali po’latdan kesimi yumaloq P-simon po’latdan iborat bo’lib, ikki joydan rezinali vtulka 2 yordamida lonjeron ramasiga yoki oldingi g’ildirak osmasiga o’rnatilgan. Uning ikki uchi ustunlar 3 yordamida osmaning pastki richagiga metall qoqib va rezinali yostiqchalar 4 vva 5 yordamida biriktirilgan.
Avtomobilning chap yoki o’ng g’ildiragi pastga tushganda kuzov ma’lum burchakka og’adi va shtanga 1 buriladi. Natijada elastik kuch paydo bo’lib bu kuch kuzovning og’ishiga qarshilik qilib kuzovning og’ish burchagini kamaytiradi. Bunda yuqorigi yostiqcha 4 pastki yostiqchaga nisbatan ko’proq eziladi. Stabilizator mustaqil osmalarga o’rnatilgan.
ADABIYOTLAR RO’YXATI Tavsiya etilgan adabiyotlar ro’yxati Asosiy adabiyotlar
1. A.Muxitdinov va boshqalar. Avtomobillar. Konstruktsiyasi asoslari. “Istiqilol nuri” nashriyoti. T.:2015yu 332 bet.
2. A.Muxitdinov, B.Sattivaldiev, SH.Xakimov “Transport vositalarining tuzilishi” (DSIGN OF VEHICLES) “Ta’lim nashriyoti” TOSHKENT-2014 y 158 b.
3. A.Muxitdinov va boshqalar. Avtomobilning ekspluatatsaviy xususiyatlari nazariyasi. O’quv uslubiy qo’llanma. TAYI. T.: 2013. 142 bet Qo’shimcha adabiyotlar
4. Fayzullaev E.Z., va boshqalar “Transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi” 1-qism Toshkent “Yangi asr avlodi” 2006-375 b.
5. Иванов. А.М. и др. Основы конструкции автомобиля, М.ООО. “Книжное издательство” “Зарулем”, 2005-336 с.
6. Mamatov.X Avtomobillar (Avtomobillar konstruktsiyasi asoslari). 1- qism. Toshkent, «O’qituvchi», 1995-y.
7. Mamatov.X Avtomobillar (Avtomobillar konstruktsiyasi asoslari). 2- qism. Toshkent, «O’qituvchi», 1998-y.
8. M.O.Qodirxonov. B.Rasulov. avtomobillar nazariyasi fanidan masalalar to’plami. Toshkent. O’qituvchi. 1992 y
9. Mamatov.X, Turdiev.Yu, Qodirxonov.M Avtomobillar konstruktsiyasi va nazariyasi asoslari. Toshkent. « O’qituvchi» 1982 y.
10.S.M Qodirov. M.O.Qodirxonov. Dvigatel va avtomobillar nazariyasi. Toshkent. O’qituvchi. 1982 y.
11.Qodirov. S.M Tiko avtomobilining tuzilishi, nosozliklarini aniqlash va ta`mirlash. Toshkent, «O’qituvchi», 2001-y.
12. Engineering Principles of Agricultural Machines Ajit K. Srivastava Michigan State University Carroll E. Goering University of Illinois Roger P. Rohrbach North Carolina State University Dennis R. Buckmaster The Pennsylvania State University Copyright 2006 by the American Society of Agricultural and Biological Engineers All rights reserved.
13. Вахламов.В.К. “Теника автомобильного транспорта: Подвижной состов и эксплуатационныесвойства М: Издательский центр” “Академия” 2004-528 с.
14.Qodirxonov.M.O Avtomobillarning ish jarayonlari va hisobi Toshkent. «O’qituvchi» 2003 y.
16. Farberman.B.A, Musina.R.G, Jumaboeva.F.A Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning zamonaviy usullari. Toshkent. 2002 y.
17. Internet ma`lumotlari olinishi mumkin bo’lgan saytlar:
http://ru.wikipedia.org/wiki/’Avtotransportnoe_predpriyatie
http://www.mobilautotrans.ru
http://uzavtosanoat.uz/
http://avtoolam.uz/
http://www.ziyonet.uz//
http://www.auto-sib.com//aroundauto//detail//3415.html
