Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti



Download 0,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/29
Sana18.06.2021
Hajmi0,69 Mb.
#69257
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   29
Bog'liq
milliy uygonish davri adabiyotida poetik turkumlar tasnifi (1)

Taloshi joh aylab, ot chopib, olmay dame orom,  

Musulmonlarni rangin ayladi chun  qahrabo saylov. 

Zavqiyning she’rida esa tashbehning o’ziga xos ko’rinishi yordamida ikki kishining juda ham 

yaqin, qadrdon ekanligini ―bir mag’zu po’st‖ deb aytadi: 

Tutib Shokirqoradek g’anidin do’st,  

Ne do’st bo’lib baayni bir mag’zu po’st. 

 

―Qarz‖  turkumidagi  Zavqiyning  she’rida  ―zarra-ziyod‖,  ―kun-tun‖  so’zlari  zid  ma’noli 



bo’lib, antitezani hosil qilmoqda. 

 

Yo’q zarra najot hech, kun-tun ziyod o’lur,  

Qo’sh-qo’sh tug’adur haftada yangi oyi qarz. 

 

Qarzning  ―tug’ishi‖  tashxis,  ya’ni  jonlashtirishdir.  Tashxisning  xususiyati  shundaki,  jonsiz 



narsa, buyum, hayvon, jonivor, tushuncha va hokazolarga insonga xos hatti-harakatlar, xususiyatlar 

ko’chiriladi. Har yangi oyda qarzning qsh-qo’sh tug’ishi tashxisdir. 

Poezd haqidagi turkumiga doir Sidqiy manzumasida ham tashxisning  yana bir boshqa shakli 

namoyon bo’ladi. Poezdning bahaybatligi haqida, uning jang maydoniga  chiqishdan oldin boshiga 

mig’far kiyishi, og’zidan o’t sochishi tashxis bo’lsa, poezd vagonlari ajdarga qiyoslanadi. 

Jang maydonida kiysa jangjo’y boshig’a xud,  

Doimo boshig’a kiyg’ay qahr ila mig’far vagon. 

                                                           

1

Ko’rsatilgan asar, 22 bet. 




42 

 

Og’zidin o’tlar sochib yo’l qahramonin yutqoli  



Hamla qilg’oy dam-badam andoqki bir ajdar vagon. 

―Fonus‖ haqidagi Muqimiy g’azalida xalq jonli so’zlashuvi, iboralar qo’llanganini kuzatamiz: 



Xotirda yo’q edikim, ko’zdin Muqimiy ketsang,  

Zavqiy  seni tilabdur bermak zarur fonus. 

 

―Ko’zdan ketmoq‖ iborasi qo’llangan bo’lib, tamsilni hosil qilmoqda. Karimbek Kamiyning 



―Temiryo’l‖ she’rida shoir qalam bilan suhbatlashadi. Bu usul savolu javob deb ataladi: 

Qalamg’a aytdim: «Ey jam’i zabondon,  

Xaloyiqlarg’a bir so’z ayla e’lon. 

Zamoni mozi birlan bu zamondin,  

Gapurgil san o’zing ikki zabondin. 

Burung’i asr qaydog’ erdi, al’on,  

Erur qaydog’, ey kilki suxandon». 

Dedi: «Ma’lumu ravshan aylayin men,  

Eshitsang bul zamonu ul zamondin. 

Qadim ayyom ko’b erdi mashaqqat,  

Suubat, kulfatu ham ranju mehnat. 

Qilay taqrir man yuzdin birisin,  

Gumon qil hoh yolg’on, xoh san chin... 

Savolu javob – she’r misralarida ikki shaxs ko’rincha oshiq bilan mahbuba o’rtasidagi savol 

va  javobni  aks  ettirish  usulidir.  Lirik  asarlarda  savol-javob  ko’pincha  bir-ikki  misralarda 

ifodalanadi. Lekin boshdan oyoq shu usulda bitilgan lirik she’rlar ham uchrab turadi

1



Biri shulkim, o’zig’a hajni lozim  



Ko’rubon bo’lsalarda yo’lg’a ozim. 

Dili dog’ erdi yo’lning mehnatidin,  

Tani nosog’ edi yo’l kulfatidin. 

 

Shoir  temir  yo’l  kelishini  ijobiy  hodisa  deb  bilgan.  Chunki  uzoqni  yaqin  qilish,  safarga 



yayyov emas, balki yangilik bo’lgan transport turi – poezdda borishni hamma ham xohlaydi. Shoir 

tasvirida ilgarigi hajga boruvchilarning qiyinchiligi keltiriladi. Yuqoridagi bandda ―dili dog’ va tani 

nosog’‖  jumlalari ichki qofiyani hosil qilgan. 

Piyoda yo suvora yo’l kezadur,  

Balandu past, tog’u cho’l kezardi. 


Download 0,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish