3
KIRISH
Dunyo miqyosidagi yoki mintaqaviy ekologik muammolarni hal qilishda
turli mamlakatlarning davlat miqyosidagi hamkorligi muhim ahamiyatga ega.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 2017 yil 19 sentabr kuni Birlashgan Millatlar
Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‗zlagan nutqida
“
Bugungi
kunning eng o‗tkir ekologik muammolaridan biri – Orol halokatiga yana bir bor
e‘tiboringizni qaratmoqchiman. Dengizning qurishi bilan bog‗liq
oqibatlarni
bartaraf etish xalqaro miqyosdagi sa‘y-harakatlarni faol birlashtirishni taqozo
etmoqda. Biz BMT tomonidan Orol fojiasidan jabr ko‗rgan aholiga amaliy yordam
ko‗rsatish bo‗yicha shu yil qabul qilingan maxsus dastur to‗liq amalga oshirilishi
tarafdorimiz‖, deb ta‘kidlagan.
Haqiqatdan, nafaqat Markaziy Osiyo, balki dunyo miqyosidagi ekologik
muammo-bu Orol dengizining qurib borayotganligidir. Davlatimiz va hukumatimiz
tomonidan Orolbo‗yi hududida ekologik holatni barqarorlashtirish va aholining
salomatligini muhofaza qilish yuzasidan keng qamrovli ishlarni olib bormoqda.
Insoniyat butun tarixi davomida tabiiy boyliklardan foydalanib keldi. Buning
natijasida yer qa‘rining foydali qazilmalari qazib olinadi, suv, o‗simlik, hayvon va
yer resurslaridan faol foydalaniladi. Bunda zararli chiqindilar biosferaga chiqarilib
yuboriladi. Bu jarayon atrof-muhitning keskin yomonlashtirishiga sabab bo‗ladi.
Biosferaning kuchli salbiy tomonga o‗zgarishi
faqatgina XX asrning
o‗rtalaridagina sezila boshlandi.
Biosfera faoliyatining qonuniyarlarini yaxlit tizim sifatida tushunish
masalasi dolzarb bo'lib qolmoqda. Ayni shunday masalalar bilan ekologiya fani
shug‗ullanadi. Ekologik muammolar hozirgi zamonda umuminsoniy miqyosda hal
qilinadigan muammolarga aylanib bormoqda. Bu inson jamiyatining rivojlanishi,
ilmiy-texnik inqilob va
ilmiy va texnologik taraqqiyot, sanoatlashtirish,
urbanizatsiya, tabiatdagi demografik yukning doimiy o'sishi, tabiiy dunyo
tartibining buzilishi natijasidir.
4
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 27.05.2019 yildagi
―O‗zbekiston Respublikasida Ekologiya ta‘limni rivojlantirish konsepsiyasini
tasdiqlash to‗g‗risida‖gi 434- sonli Qarorida Ta‘lim oluvchilarning e‘tiborini
umumbashariy ekologik muaommolarga qaratish orqali
ularning ona tabiatning
qayta tiklanmaydigan manbalarini saqlab qolish va ulardan oqilona foydalanish
borasida mas‘uliyatni kuchaytirish; ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish
sohasida vakolatli davlat organlari va ta‘lim sohasining o‗zaro manfaatli
hamkorligini rivojlantirish lozimligi ko‗rsatilib o‗tilgan.
Ekologiya bugungi kunda turli fanlarning ekologik yo'nalishlarini o'z ichiga
olgan umumlashtiruvchi fan darajasiga ega. Atrof-muhitni
modernizatsiya qilish
bizning ongimiz va dunyoqarashimiz bilan boshlanishi kerak va bu borada
ekologik ta'lim, jumladan, o'quvchi va talabalar o'rtasida eng muhim element
hisoblanadi.
Qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi boshqa tarmoqlardan farqli o'laroq,
ijtimoiy va tabiiy omillarning yanada yaqinroq aloqasi bilan tavsiflanadi.
Mazmunan qishloq xo'jaligi o'simliklarini yetishtirish va hayvonlarni ko'paytirish
inson va tabiatning o'zaro ta'sirining faol shakllaridan biridir.
Qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida so'nggi yilliklarda mexanizatsiyalash
vositalari, mineral o'g'itlar,
kimyoviy meliorantlar, o'simliklarni himoya qilish
kimyoviy vositalaridan keng foydalanishga asoslangan intensiv ekin yetishtirish
texnologiyalari qo'llanilmoqda. Natijada, qishloq xo'jaligi tabiiy ekotizimlarga
kuchli antropogen ta'sir ko'rsatadi. Olingan ma‘lumotlarga ko‗ra,
atrof-muhitga
salbiy ta'sir ko'rsatish darajasiga ko'ra, qishloq xo'jaligi sanoat va transportdan
keyin uchinchi o'rinni egallaydi.
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 18.05.2020 yildagi ―Qishloq
xo‗jaligi mahsulotlarining sifat va xavfsizlik ko‗rsatkichlari xalqaro standartlarga
muvofiqligini ta‘minlashga doir qo‗shimcha chora-tadbirlar to‗g‗risida‖gi PF-5995
sonli Farmoni bilan tasdiqlangan O‗zbekiston Respublikasida organik qishloq
xo‗jaligi va organik oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishni rivojlantirish
Konsepsiyasida ―tuproq unumdorligini oshirish va
degradatsiyasini oldini olish,
5
ekotizimning biologik xilma-xilligini, ekologik barqarorligini saqlab qolish,
―daladan dasturxongacha‖ texnologik sxemasi bo‗yicha sertifikatlashtirish va
nazorat tizimlarini kuchaytirish‖ga e‘tibor qaratilgan.
Ushbu o‗quv qo‗llanma qishloq xo‗jaligi oily uquv yurtlari talabalari uchun
mo‗ljallangan fan dasturi asosida tuzilgan. Oquv qo‗llanmani yaratishda A.
Ergashev, T. Ergashevlarning ―Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish‖.
(Toshkent. ―Yangi asr avlodi‖, 2005) va P.S. Sultonovnovning ―Ekologiya va
atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari‖ (Toshkent. ―Musiqa‖ nashriyoti, 2007)
darsliklaridan foydalanildi. Keyingi yillarda
ekologiya va atrof muhit
muhofazasiga oid qabul qilingan Farmon va Qarorlar kiritildi. Shuningdek, chet
ellarda nash etilgan ilmiy maqola, darsliklardagi materiallar ham yangilangan va
qo‗shilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: 
