‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

K o‘rish  qobiliyati  buzilgan  bolalarni  ommaviy,  umumiy o ‘rta ta ’lim 
maktablarida  korreksion  o ‘qitish  va  tarbiyalash.  K o ‘rish  qobiliyati 
buzilgan bolalarni o ‘qitish  va tarbiyalash  masalalari bilan  tiflopedagoeika 
( y u n o n c h a   «typhlos»  —  ko ‘r)  —  korreksion  pedagogika  (defektologiya) - 
ning  y a n a   bir  sohasi  sh u g ‘ullanadi.
K o ‘rish  q o b iliy a ti  b u z ilg a n   b o la la r  bilan  ish  olib  bo ra y o tg a n  
o ‘qituvchi  korreksion  ishlarning  o ‘ziga  xos jihatlarini  bilishi  zarur.
Refraksiyasi  anom aliyali  b o lalar  tuzatuvchi  k o ‘zoynak  taqishlari 
kerak.  Lekin  k o ‘zoynak  taq ish d a  bolalar  pedagogning  ularga  diqqat 
bilan  m u n o s a b a td a  b o ‘lishlariga  muhtojlik sezadilar.  M aktabda va  uyda 
o ‘quv  ishlarini  bajarishda sanitar-gigienik talablarga am al  qilish  lozim. 
K o ‘rishida  n u q s o n i  boMgan  bola  u c h u n   ish  o ‘rni  t o ‘g ‘ri  va  yetarlicha 
yoritilgan  boMishi  kerak.  B u nday  bola  deraza  yonidagi  birinchi  yoki 
ikkinchi qatorga o ‘tkazilishi  kerak.  Yaqinni  ko‘radigan bola h am  doskaga 
y a q in ro q   b irin c h i  yoki  ikkinchi  partaga  o ‘tkazilishi  zarur.  U zoqni 
k o 'r a d ig a n   bola  esa,  a k sin ch a ,  d oskada n  u zo q ro q q a  oxirgi  partaga 
o ‘tkazilishi  talab  etiladi.
0
‘q i t u v c h i   o ‘q u v c h i n i n g   d o s k a ,   j a d v a l   va  x a r i t a d a g i   o ‘quv 
m ateria lla rin i  qabul  qilishi  va  tu sh u n ish in i  nazorat  qilib borishi  kerak.

---

I
I
A n o m a l  refleksiyali bolalarda  k o ‘zi charchashi  k o ‘p  kuzatiladi.  S h u n in g  
u c h u n   d ars  p a y tid a   ularga  k o ‘rish  ishlarini  b o s h q a   t u r d a g i   ishlar 
uyg‘u n lashtirib  berishi  zarur.  A n o m al  refleksiyali  b o la   10—15  m in u t 
d a v o m i d a   intensiv  k o ‘rish  ishlarini  bajarg an d an   keyin  b ir  n e c h a   m inut 
u z o q q a   (doska yoki  derazaga)  qarashi  kerak,  bu  k o ‘rish  c h a r c h o g ‘ining 
b a r ta r a f  etilishiga  y o rd a m   beradi.
K o ‘rish  qobiliyati  a n c h a   o g ‘ir b o ‘lgan  —  k o ‘r va  y o m o n   k o ‘radigan 
bolalarni  o ‘qitish  maxsus ta ’lim  muassasalarida am alga  oshiriladi.  B a’zan 
k o 'ris h   qobiliyati  o g ‘ir buzilgan  b olalar o m m a v iy   u m u m i y  o ‘rta  t a ’lim 
m aktablariga qabul  qilinadilar.  B unday vaziyatda a n o m a l   b o la la r u c h u n  
m axsus  sharoitlarni  yaratish  zaruriyati  yuzaga  keladi.
0
‘z  s i n f l a r id a   o g ‘ir  k o ‘rish  q o b iliy a ti  b u z i l g a n   b o l a   b o ‘lgan 
o ‘q i t u v c h i l a r   b o lag a  d ifferensial  y o n d a s h u v   a s o s i d a   m u n o s a b a t d a  
b o ‘lishlari  zarur.  B uning  u c h u n   sinfdagi  o ‘q u v c h i l a r n i n g   s o n i  15 
nafa rd a n   oshmasligi,  sin f xonasi  yaxshi  yoritilgan,  k o 'r is h   q o b iliya tida 
n u q so n i  b o 'lg a n   bolaning  ish  o ‘rni  esa  q o ‘s h i m c h a   yoritilgan  b o ‘lishi 
kerak. 
0
‘quv-tarbiyaviy  ishlar  ja ra y o n id a   o ‘q itu v c h in in g   n u tq i  katta 
a h a m iy a tg a   ega  b o ‘ladi.  U n in g   nutqi  an iq ,  tu s h u n a r l i ,  ifodali  b o ‘lishi 
zarur. 
0
‘qituvchi  o ‘zining  h a r  bir  h arakati  m o h iy a tin i  s o ‘z  y o r d a m i d a  
sh a rh la b   borishi  kerak.
Sinfida  k o ‘ry o k i y o m on  k o ‘radigan bola b o ‘lgan  o ‘qituvchi  ularning 
individual  xususiyatlari va  imkoniyatlarini bilishi,  ular n o rm al  k o ‘radigan 
ten g d o sh larid a n   farq  qilishlarini  yaxshi  anglashi  m a q s a d g a   m uvofiqdir.