|
Yetib kelish momenti, manzilga yetib kelish momenti bo‘yicha yuk
tashishni hisobga olish usulida, tashish jarayonida yuz berishi mumkin
bo‘lgan turli o‘zgarishlar hisobga olinadi.
Yuklarni jo‘nashga qabul qilish Kitobi, bevosita yuk jo‘natuvchidan
qabul qilingan, shuningdek, suv va avtomobil transportidan, yangi quri-
lishlardan, xorij temir yo‘llaridan, boshqa temir yo‘l izlaridan qayta yuk-
langan har bir alohida yuklar uchun, bekat “Tovar idorasi” da to‘ldirib
boriladi.
Tez buzalidigan mahsulotlarini tashish chiptalari, odatda muqim
yo‘nalish bo‘yicha yo‘lovchi va maxsus poyezdlar bilan ketadigan, yuk va
qo‘l yuki vagonlarida tashiladigan mahsulotlarni rasmiylashtirishga
mo‘ljallangan.
Yuklarni temir yo‘ldan suv va avtomobil transportiga yoki suv va
avtomobil transportidan temir yo‘lga qabul qilish yoki topshirish Qayd-
nomsi, to‘g‘ri aralash (temir yo‘l suv yoki temir yo‘l avtomobil) yo‘na-
lishda, bekatlarda bir transportdan boshqa transportga yuk tashishni qabul
qilish yoki topshirishni, rasmiylashtirish uchun xizmat qiladi.
To‘g‘ri xalqaro yo‘nalish bo‘yicha yuklarni uzatish Qaydnomasi. Xorij
temir yo‘llariga vagonlarni o‘tkazish bekatlarida, bu qaydnoma olti
nusxada tuziladi va ishtirokchi xorij davlatlar temir yo‘llari vakillari
tomonidan imzolanadi. Qaydnomada, har bir uzatilayotgan yoki qabul
qilinayotgan jo‘natma bo‘yicha yukning nomi va massasi, jo‘natayotgan
mamlakat va bekat hamda yetib borish mamlakati va bekati ko‘rsatiladi.
35
Poyezd natura varag‘i, unda poyezd tarkibidagi barcha vagonlar
raqami, poyezd massasi, konteynerlar mavjudligi va tashish jarayonini
boshqarish hamda poyezdlar harakati xavfsizligi sharoitini ta’minlash
to‘g‘risidagi boshqa ma’lumotlar ko‘rsatiladi.
Vagonlarni raqami bo‘yicha hisobga olish Qaydnomasi, GU-3 shakl -
yuk ortish, shuningdek, ortish rejasi bajarilishi to‘g‘risidagi sutkaviy,
dekadali va kalendar oy bo‘yicha operativ va statistik Hisobotni tuzish
uchun asosiy manba bo‘lib xizmat qiladi.
Yo‘l qaydnomasi blankalari kitobi - vagonli, marshrutli, mayda jo‘-
natmalar va konteynerlarda yuk tashishni rasmiylashtirishda qo‘llaniladi.
Bunday jo‘natmalarga, Yo‘l qaydnomasi bo‘laklari Ilova xati bilan bir-ga,
temir yo‘l elektron hisob-kitob Markaziga taqdim etiladi. Qaydnoma har
bir hisobot sutkasiga tuziladi.
Yo‘l qaydnomasi koreshoklari, ya’ni bo‘laklari asosida, jo‘natma
yuklangan har bir vagon bo‘yicha, yo‘l qaydnomasi blankalari kitobida
quyidagi ma’lumotlar yozib boriladi: yo‘l qaydnomasi raqami; bekat va
yetib borish temir yo‘li; yuk nomi; yuk guruhining nomenklatura kodi;
yukning tonnadagi massasi; vagon raqami; vagonning yuk ko‘tarish
imkoniyati; eksport yuklar uchun “Eksport” belgisi.
Tashishga qabul qilingan yuklar nomenklatura guruhi va umumiy
tarif-statistik nomenklatura shifri, 1-son Tarif qo‘llanmasiga muvofiq,
qo‘yilishi shart. Jo‘natishga qabul qilingan, lekin hisobot sutkasi mobay-
nida ortilmagan jo‘natmalar, “Vagon raqami” ustunida “NP” (jo‘natish-ga
qabul qilingan kunda yuk ortilmagan) belgisi qo‘yiladi. Yuklarni, agar yuk
jo‘natuvchi ijaraga olgan vagonlarda yoki boshqa tashkilotlarga tegishli
vagonlarda tashisa, unda Yo‘l qaydnomasi bo‘lagining “Maxsus belgi”
ustunida ruxsatnomaga ishora qiluvchi yozuv bo‘lishi shart. Bekat ichidagi
yuk tashishga ham ana shunday ruxsat raqami va imzosi qo‘yiladi.
Belgilangan muddatlarda bekatlar “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ –Ng
“Ma’lumot hisoblash markazi” IVS-ga, markazlashgan hisob-kitob tizimi-
ga qo‘shilgan bekatlar esa - “Tashish hujjatlarini qayta ishlash texnologik
markazi” TexPD-ga, quyidagilarni ilova qilgan holda taqdim etadi:
9 bekat o‘zi ortgan yuklarga- Yo‘l qaydnomasi koreshoklari; yig‘ma,
yig‘ma- tarqatma va chetga chiqarilgan vagonlar bo‘yicha esa – Vagon
varag‘ining nusxasi;
9 xorij temir yo‘llaridan, qayta ortishsiz yoki g‘ildirak juftini
almashtirish bilan suv va avtomobil transportidan Uzatish qaydnomasi
asosida qabul qilingan, yangi qurulishlardan Topshirish qaydnomasi
asosida qabul qilingan vagonlarga;
9 xorij temir yo‘liga tegishli vagonlardan tushurib olib qayta yuklangan
36
vagonlarga, shuningdek, mamlakat ichidagi boshqa izdagi vagonlardan
tushirib olib qayta yuklangan vagonlarga –Vagon varag‘lari nusxalari.
Vagon varag‘i. Bu hisob hujjati bo‘lib, u vagon raqami, Yuk xati
raqamlari, jo‘natish va manzil bekatlari; yuk nomi va massasi; o‘rin soni;
plombalar markasi va mavjudligi to‘g‘risidagi ma’lumotlardan iborat.
Manzil bekatda, yukni vagondan tushirishdan avval uni qabul qiluvchi-
topshiruvchi Xodim, haqiqatda yuklar vagonlarda mavjudligini vagon
varag‘i asosida solishtirib tekshiradi. Vagon varag‘i, yuklar vagonlardan
haqiqatda tushurilganligini hisobga oladigan dastlabki hisob hujjati
sifatida, opeartiv Hisobotda qo‘llaniladi.
Kelgan yuklar kitobi, bekat “Tovar idorasi”da bekatga tushirish uchun
kelgan barcha yuklarni navbatma-navbat qayd qilishga mo‘ljal-langan. Bu
kitobi asosida bekatga kelgan yuklar, yuk oluvchiga berilgan va
berilmagan yuklar sonini aniqlash mumkin. Yuk egasiga berilgach kitobda
jo‘natma raqami, kalendar oy va sanasi bo‘yicha yozib qo‘yiladi.
Yuklarni tushurish kitobi, unda bo‘shatilgan barcha vagonlar va tushi-
rilgan yuklar qayd qilinadi, shuningdek, vagondan tushurilayotgan vaqtda
qabul qiluvchi- topshiruvchi Xodim imzosi bilan aniqlangan ka-momad va
yuklar buzulganligi, agar ular bo‘lsa, ro‘yxati beriladi; bekat yuk saroyidan
yuk olib chiqib ketilganligi to‘g‘ri-sida ham yozuv bajariladi.
Tayanch iboralar: hujjatlashtirish ketma-ketligi; yuk qabul qilish xati;
yo‘l qaydnomasi; tashish hujjatlari; vagon varag‘i; kelgan yuklarni qayd
qiluvchi kitob; tushirilgan yuklarni qayd qiluvchi kitob; yuk oluvchiga
berilmagan yuklar; kamomad.
Do'stlaringiz bilan baham: |
