Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

S.Ojegov «риск» so‘zini sodir etilishi mumkin bo‘lgan tahlika yoki 

muvaffaqiyatli natija umidida tavakkalchilik qilish, tavakkal qilmoq, 

xavfli ishga qo‘l urmoq, «рисковать» so‘zini esa xavf-xatardan 

qo‘rqmay ish qilmoq kabi tasavvur qiladi. 

S.Ushakov  «риск» so‘zini biror zarar yetkazish xavfi bo‘lgan 

tahlika yoki har qanday zarar yetkazish ehtimolini tushunadi. «Bank 

risklari va ularni kreditlash»

14F

1

 mavzusida doktorlik ishini himoya qilgan 

va monografiya chop etgan prof. Sh.Abdullayeva ham «риск» so‘zini 

tahlika, tahdid, tavakkal qilmoq, xavfli ish qilmoq deb, «рисковать» 

atamasini esa xavf ostida qoldirishga jur’at etmoq deb talqin qiladi. 

Bu ta’riflardan ko‘rinib turibdiki, risk doimo noaniqlik bilan 

bog‘liq. Noaniqlik esa, o‘z navbatida, oldindan ko‘ra bilish qiyin yoki 

mumkin bo‘lmagan voqealar bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu voqealar ham 

ijobiy, ham salbiy natijalarga olib kelishiga sabab bo‘lishi mumkin.  

                                    

1)

 Qarang: Abdullaуeva Sh. Bank risklari va ularni kreditlash. – T.: Moliya, 2002. 

---

 

405

Risk insoniyat faoliyatining barcha bosqichlarida mavjud bo‘lgan 

tarixiy va iqtisodiy kategoriyadir. Tovar-pul munosabatlarining rivojla-

nishi riskning iqtisodiy kategoriya sifatida yuzaga kelishiga va 

subyektlar faoliyatida mustahkam o‘rnashib olishga zamin yaratadi. Shu 

sababli risk hayotimizning har bir qadamida uchraydi desak xato bo‘l-

maydi. U xohlagan ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatish sohasi bilan 

yonma-yon turadi.  

Masalan, bank faoliyatida risk bank foydasining ko‘payishi yoki 

kamayishiga, bank resurs bazasining ko‘payishi yoki kamayishiga, 

berilgan kreditlar bo‘yicha to‘lanmagan qarzlarning ko‘payishi yoki 

kamayishiga, foizlarning to‘lanmasligi va boshqalarda o‘z aksini topishi 

mumkin.  

Demak, riskka borish uch xil natijaga olib kelishi mumkin: ijobiy 

(foyda ko‘rish), salbiy (zarar ko‘rish) yoki o‘zgarishsiz natija. 

[255]. Har qanday iqtisodiy faoliyat foyda olishga qaratilganidek 

tijorat banklari faoliyatida ham ko‘zlangan maqsad – birinchi navbatda 

foyda olishdir. Bu yerda ham foyda olish risk bilan bog‘liq bo‘ladi. Shu 

sababli tijorat banklari oldida turgan vazifa – bu risk va foydalilik 

o‘rtasidagi optimal darajaga erishishdir. Ya’ni riskka hech bo‘lmasa six 

ham, kabob ham kuymaslikka ishonch hosil qilgandagina borish kerak. 

Bunga erishish uchun riskning turlari, ularning kelib chiqish sabablarini 

bilmoq juda katta ahamiyatga ega (51-jadval).