Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

shartnomalari qismlarining majmuyi deb hisoblaydilar. 

Bank omonati shartnomasi real bo‘lib, omonatchi (boshqa shaxs) 

bankka omonat puli summasini berayotgan vaqtda tuziladi. Omonatchi 

bankdan faqat omonat puli summasini va u bo‘yicha foizlarini 

---

 

393

qaytarishini talab qilish huquqiga ega bo‘ladi, o‘z sherigi oldida hech 

qanday majburiyat olmaydi. Bank omonat puli summasini va u bo‘yicha 

foizlarni to‘lashi shart. 

Shunday qilib, bank omonati shartnomasi bir tomonlama va haq 

evaziga tuziladigan mustaqil shartnoma bo‘lib, uning ildizlari qarz 

shartnomasiga borib taqaladi. U bank (qarzdor) bilan omonatchi 

(kreditor) o‘rtasidagi kredit munosabatlarini rasmiylashtiradi. Fuqaro 

bilan tuziladigan bank omonati shartnomasi ommaviy shartnoma 

hisoblanadi.  

Demak, yuzaga kelgan munosabatlarga FKning 358-moddasida 

bunday shartnomalar to‘g‘risida ko‘zda tutilgan umumiy qoidalar, 

xususan, xizmat ko‘rsatuvchining shartnoma tuzishdan bosh tortishi 

taqiqlanishi, bir shaxsning boshqa shaxsga nisbatan afzal ko‘rishini 

istisno etilishi, O‘zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan tomonlar 

uchun majburiy bo‘lgan qoidalarning chiqarilishi mumkinligi kabilar 

tatbiq etiladi. 

[249]. Naqd pulsiz olib boriladigan hisob-kitob va kredit 

operatsiyalarini tashkil etish va amalga oshirishning zaruriy vositasi 

bank hisobvarag‘ining alohida shartnomasini tuzish vaqtida vujudga 

keladi. Bank hisobvarag‘ini buxgalteriya hujjati deb ham qarash 

mumkin, chunki unda muayyan shaxsga tegishli pul mablag‘lari va 

moddiy boyliklar harakati aks ettiriladi. 

Biroq o‘z shakliga ko‘ra, bu, avvalambor, shartnoma  hisoblanadi. 

Bunday hisobvaraqlar depozit, hisob-kitob, joriy valuta, kapital 

qo‘yilmalarni moliyalash hisobvaraqlari bo‘lishi mumkin, ular hisob-

kitob operatsiyalari uchun mo‘ljallangan. Ularni ochish uchun hamma 

vaqt bank hisobvarag‘i shartnomasi tuziladi. Ayni ular FKning 44-bobi 

qoidalari bilan tartibga solinadi. 

Fuqarolik kodeksida bank hisobvarag‘i shartnomasiga mustaqil 

shartnoma sifatida qaraladi. Uning 771-moddasida bu shartnomaga 

shunday ta’rif berilgan: 

«Bank hisobvarag‘i shartnomasi bo‘yicha bir taraf – bank yoki 

boshqa kredit muassasasi (bank) ikkinchi tarafning-mijozning 

(hisobvaraq egasining) hisobvarag‘iga tushayotgan pul mablag‘larini 

qabul qilish va kiritib qo‘yish, mijozning hisobvaraqdan tegishli 

summalarini o‘tkazish va to‘lash hamda hisobvaraq bo‘yicha boshqa 

operatsiyalarni amalga oshirish haqidagi farmoyishlarini bajarish 

majburiyatlarini oladi». 

---

 

394

Ta’rifdan ko‘rinib turibdiki, bank hisobvarag‘i shartnomasi