Xalqaro iqtisodiy munosabatlar kafedrasi а. М л ы м о V, Z. M. Otaqo‘z iy e

a) raara 
b) rasm
7-rasm Iqtisodiy siklning ko'rinishlari
Boshqa bir qarashga ko‘ra, iqtisodiy siklda 4 faza ajratiladi (7-b 
rasm), lekin bunda ekstrimum nuqtalar ajratilmaydi. Unda taxmin 
qilinishicha, iqtisod iqtisodiy aktivlikning maksimum yoki mini- 
mumiga erishganda, u ma’lum bir muddat (ba’zida uzoq vaqt 
davomida) shu holatda turadi:
1) 
I-faza - bum (boom), bunda iqtisod maksimal faollikka er- 
ishadi. Bu yuqori darajada bandlilik (iqtisod potensial ishlab chiqar­
ish hajmidan, ya’ni trend darajasidan yuqorida boMadi) va yuqori 
darajadagi inflyatsiya davridir. Chunki iqtisodda haqiqiy YalM po­
tensial YalMdan yuqori boMsa, bu inflyatsion uzilishga to‘g‘ri ke­
ladi. Iqtisod bu holatda “qizib ketgan” (“overheated”) nomini oladi.
49

---

2) II-faza pasayish (recession yoki slump). Iqtisod asta-sekin 
trend darajasi (potensial YalM) ga qaytadi, iqtisodiy faollik darajasi 
pasayadi, haqiqiy YalM o‘zining potensial darajasiga yetadi, undan 
keyin trenddan pastga tusha boshlaydi va bu keyingi faza - inqirozga 
olib keladi.
3) III-faza - inqiroz (crisis) yoki stagnatsiya (stagnation). 
Haqiqiy YalM potensial YalMdan past boMgani uchun iqtisod reses­
sion uzilish holatiga keladi. Bu iqtisodiy resurslardan toMaligicha 
foydalanmaslik, ya’ni yuqori darajadagi ishsizlik davri.
4) IV-faza - jonlanish va o‘sish. Iqtisod asta-sekin inqirozdan 
chiqa boshlaydi, haqiqiy YalM o‘zining potensial darajasiga 
yaqinlasha boshlaydi, keyin esa o‘z maksimumiga erishguncha oshib 
boradi va bu yana bum fazasiga olib keladi.