Vzu davlat va huquq asoslari

§. Davlat mexanizmi

Davlat mexanizmi — jamiyatni boshqarish va xalq manfa- atlarini himoya qilishni amalga oshiradigan davlat idoralari va muassasalarining tizimi. Davlat mexanizmining asosiy belgilari quyidagilar:

• 
  tarkibi — boshqaruv faoliyati bilan shug'ullanadigan odamlar yig'indisi; bir-birlari bilan o‘zaro aloqadorliqda va munosabatda boigan idoralar va muassasalarning murakkab tizimi; davlat apparati barcha bo‘g‘inlarining funksiyalari, tashkiliy va moliyaviy vositalar, zarur boiganda esa davlatning majburlov choralari bilan ta’minlanadi;
  
• 
  maqsadi — fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini kafolatlash va muhofaza qilish.
  

Davlat idorasi (organi) — davlat mexanizmining qonunga muvofiq ravishda o‘z tuzilishiga, ijtimoiy hayotning muayyan sohasini boshqarish bo'yicha aniq belgilangan vakolatiga ega boigan hamda davlat mexanizmining boshqa qismlari bilan uzviy aloqadorlikda boigan va yaxlit birlik hosil qiladigan tarkibiy qismi.
Davlat idorasining belgilari: qonun chiqarish yoii bilan tashkil topishi:

• 
  vakolati — ushbu idora mustaqil hal eta oladigan masalalar doirasi; huquqiy asosda funksional faoliyat ko‘rsatishi; davlat apparatida mustaqil o‘rin tutishi; boshqa idoralar bilan aloqada boiishi; tuzilishi (ichki tuzilishi).
  

Davlat idoralari quyidagi turlarga boiinadi:

1. 
   Vakillik idoralari: qonun chiqaruvchi; mahalliy hokimiyat idoralari.
   
2. 
   Ijroiya idoralari: markaziy idoralar (davlat boshlig‘i monarx yoki prezident; hukumat; vazirlik va davlat qo‘mitalari); huquqni muhofaza qiluvchi idoralar (prokuratura; ichki ishlar vazirligi va uning organlari; adliya vazirligi; milliy xavfsizlik xizmati); mahalliy idoralar (O'zbekistonda viloyat, tuman va shahar hokimlari).
   
3. 
   Sud va konstitutsiyaviy nazorat idoralari: Konstitutsiyaviy sud; Oliy sud va umumiy yurisdiksiya sudlari; Oliy xo‘jalik sudi va uning viloyat (shahar) bo'g'inlari.
   

2.