Vrach nazorati fani bo’yicha o’zlashtiradigan

O’zlashtirishni uchinchi darajasi 
1.  III  –  darajali  razradli  yengil  atletikachi  umurtqa  pog’onasini  ko’krak 
qismini  o’ng  tomonlama  I  –  darajali  skolioziga  ega.  Umurtqa  pog’onasini 
egriligiga profilaktik tavsiyangiz.  
2. Sog’lom 20 yoshli qizda bilak kuchi 18 kg. Shikoyatlari yo’q. Jismoniy 
tarbiya bilan shug’ullanmagan va shug’ullanmaydi. Bunda nimaga taxmin qilish 
kerak. Sizni tavsiyangiz.  
3.  Birlamchi  tibbiy  ko’rikda  qiz  bola  oyoq  kafti  va  boldir  soxasida 
jismoniy  harakatdan  keyingi  og’riqqa  va  kechga  yaqin  boldirda  dimiqishdan 
shikoyat qiladi. Sizni taxminiy tashxisingiz. Sizni tavsiyangiz.  
4.  18  yoshli  voleybolchida  (bo’yi  170  sm)  doimiy  jismoniy  mashqda 
shikoyatlari yo’q, bel kuchi 70 kg. Sizni taxminingiz va tavsiyangiz.  
5.  18  yoshli  sportchi  o’q  otish  bo’yicha  III  –  darajadagi  razradga  ega. 
Doimiy  shug’ullanadi,  shikoyatlari  yo’q.  Ko’krak  qafasi  ekskursiyasi  5  sm. 
Sizni tavsiyangiz.  
6.  Sportchi  xozirgi  vaznini  kamaytirmoqchi  bo’ldi.  1  oydan  so’ng 
quyidagi  shikoyatlar  bilan  murojaat  qildi:  bosh  aylanishi,  quvvatsizlik,  tez 
charchashga. Vaziyatga sizni fikringiz.  
7.  18  yoshli  gimnastikachi  qiz  III  –  darajali  razradga  ega.  Kuch 
ishlatiluvchi mashqlar bajarilganda harakatlarni qiyinlashuviga va ko’p terlashga 
shikoyat  qilyapti.  Yuqoridagilar  ta’til  paytida  jismoniy  mashqlar  bajarganda 
yuzaga kelgan. Sizni tekshirishdagi taktikangiz va tavsiyangiz.  
8.  Gimnastikachi  qizda  antropometrik  profil  ko’rsatgichlarga  ko’ra  bilak 
kuchi  va  spirometriyada  me’yordan  og’ish  (-2  σ).  Sizni  taxminingiz  va 
tavsiyangiz.  
9.  Qiz  bola  16  yosh,  bo’yi  158  sm,  og’irligi  80  kg,  ko’krak  qafasi 
aylanishi  nafas  chiqarish  fazasida  108  sm,  bel  kuchi  dimnamometr  30  kg, 
bilakda  (o’ng  qo’l)  12  kg,  chapda  10  kg.  Jismoniy  rivojlanishni  Pinye  indeksi 

---

 
203 
bo’yicha fikr yuritish mumkinmi? Nima hisobiga ko’rsatgichlar qiymati yuqori. 
Sizni xulosa va tavsiyangiz.  
10. 17  yoshli  qiz  bo’yi  155  sm, tana  og’irligi 78  kg, diafragmal  burchak 
tor,  spirometirya  1800  ml,  ko’krak  qafasi  aylanasi  102  sm,  Erisman  indeksi 
bo’yicha  ko’krak  qafasi  rivojlanishiga  fikr  yuritish  mumkinmi?  Nima  hisobiga 
tana ko’rsatgichlari yuqori? Sizni tavsiyangiz.  
11.  Talaba  17  yosh,  1-kurs,  tana  og’irligi  86  kg,  bo’yi  166  sm, 
spirometriya  2100  ml, 11  yoshdan  beri tana og’irligi ortgan. Shikoyatlari  yo’q. 
Maktabda  jismoniy  tarbiyadan  ozod  qilingan.  Oilada  onasi  va  kichik  singlisi 
nisbatan semirishga moyil. Ular sog’lom. Talabani jismoniy rivojlanishiga baho 
bering.  Salomatlik  holatini  baholash  uchun  kerakli  bo’lgan  tekshirish  turlarini 
ko’rsating.  
12.  O’spirin  14  yosh,  og’ir  atletika  bilan  shug’ullanadi,  bo’yini  o’sishdan 
tuxtashiga  shikoyat  qiladi  (150  sm).  Fiziologik  qonstantalar  bo’yicha  yoshigi 
mos bo’lgan raqamni toping, bo’yini baholang, tavsiyalar bering.  
13.  Umurtqa  pog’onasini  egrilik  shaklini  uning  darajasiga  bog’liqligini 
tushuntiring. Umurtqa pog’ona egriligini 1 -2 darajalarda sizni tavsiyangiz.  
14.  Yengil  atletikachi  masofaviy  yugurish  bo’yicha  qiya  holatda 
qo’llarida  3  marta  tortiladi,  8  marta  qo’lida  otjimaniya  qila  oladi.  Qo’l 
mushaklari  rivojlaniishiga  baho  bering  (bilakni  bo’quvchi  xamda  yozuvchi). 
Sizni tavsiyangiz.  
15.  Jismoniy  tarbiya  bilan  shug’ullanuvchi  qiz  badiiy  gimnastika  bilan 
doimiy  mashg’ulotlarni  boshlamoqchi.  Yoshlik  chog’ida  raxitni  og’ir  shakli 
bilan  og’rigan.  Tashqi  ko’ruvda  qanday  me’yordan  og’ishlarni  kutish  mumkin. 
Badiiy gimnastika bilan shug’ullanishga ruhsat berilsinmi va nima uchun.  
16.  Birinchi  razradli  chang’ichi  (20  yosh)  tekshiruvda  shikoyatlari  yo’q. 
Anamnezda  ko’p  marotaba  angina  bilan  og’rigan.  4  yil  oldin  tanzilloektomiya 
bo’lgan,  karioz  tishlari  mavjud,  2  yil  avval  qish  faslida  miokard  zo’riqishini 
olgan  va  mashg’ulotlardan  chetlatilgan.  Chang’i  sporti  bilan  15  yoshdan  beri 

---

 
204 
shug’ullanadi. Erkaklar  ichida  1  –  razradni  19  yoshida  olgan. Yaxshi sharoitda 
yashaydi.  Noratsional  ovqatlanadi,  cheqadi.  Xozirda  kuchli  jismoniy  zo’riqish 
bilan  xaftasiga  5  marta  2-3  soatdan  shug’ullanmoqda.  Ertalabki  badantarbiya 
bilan  shug’ullanmayapti.  Umumiy  jismoniy  tarbiya  vositalarini  yetarli 
ishlatilmayapti.  Zo’riqishni  qiyinchilik  bilan  o’tkazadi,  uxlashga  yarim  tunda 
yotadi, tunda uyg’onmaydi.  
Undagi  bor  imqoniyatlardan  foydalanib  o’nga  tavsiya  va  maslaxatlar 
bering.  
17.  Jimoniy  tarbiya  bilan  shug’ullanuvchi  1  -  kurs  talaba  qiz  jismoniy 
rmvojlanish  ko’rsatgichlaridan  xar  tomonlama  ortda  qolish  bor  (-σ).  6  yil 
davomida  yengil  atletika  bilan  bo’limiga  qatnashgan,  200-400  metrga 
yugurishda  mutaxasislik  o’tagan. 2  - kursda 2  razrad normasini bajargan. Sizni 
fikringizcha  sportchini  5  –  kursda  qayta  ko’rilganda  (standart  usullardan 
foydalanib) qanday natidalar olsa bo’ladi.  
18. Qiz bola 17 yosh bo’yi 160 sm. Ushbu bo’y uzunligiga mos keluvchi 
vazn  (+0.  4  σ),  pauzada  ko’krak  aylanasi  (+2  σ),  spirometriya  (+2  σ),  qo’l 
dinamometriyasi  o’ngda  (+1  σ),  bel  dinamometriyasi  (+1  σ).  Uning 
antropometrik profili va jismoniy rivojlanishi xaqida xulosa qiling.